sie: Porōwnanie wersyji

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej
(→‎Zamiano)
 
(Niy sōm pokŏzane 2 postrzednie wersyje ôd tego samego używŏcza)
Linijŏ 7: Linijŏ 7:
 
AS: /śe/
 
AS: /śe/
  
−
===Zamiano===
+
===Zamianek===
 
'''sie''' {{zamiano}}
 
'''sie''' {{zamiano}}
  
−
# Używane we strōnie zwrotnyj, jak ôsobã abo przedmiot, co wykōnuje czynność, tykajōm skutki tyj czynności.
+
# Używany we strōnie zwrotnyj, jak ôsobã abo przedmiot, co wykōnuje czynność, tykajōm skutki tyj czynności.
 
#* {{Ligoń}}
 
#* {{Ligoń}}
 
#: ''łodpowiado, iż kaszel nazywoł '''sie''' po łacinie "juvenis". (Juvenis jednak znaczy - młodzieniec).''
 
#: ''łodpowiado, iż kaszel nazywoł '''sie''' po łacinie "juvenis". (Juvenis jednak znaczy - młodzieniec).''
 
#* {{Strzałka}}
 
#* {{Strzałka}}
 
#: ''Jo już tego nie pamiyntōm ale jak mōj nieboszczyk tatulek rzōńdzili, to w Libōmi pokazowały '''sie''' utoplce.''
 
#: ''Jo już tego nie pamiyntōm ale jak mōj nieboszczyk tatulek rzōńdzili, to w Libōmi pokazowały '''sie''' utoplce.''
−
# Używane do skazowaniŏ, iże ôsobã abo przedmiot wykōnuje czynność i jã ôdbiyrŏ.
+
# Używany do skazowaniŏ, iże ôsobã abo przedmiot wykōnuje czynność i jã ôdbiyrŏ.
 
#* {{Bak}}
 
#* {{Bak}}
 
#: ''Na podzim, jak je wykopali, gospodŏrz wziōn '''sie''' kartŏfle, a diŏboł nać.''
 
#: ''Na podzim, jak je wykopali, gospodŏrz wziōn '''sie''' kartŏfle, a diŏboł nać.''
 
#* {{BydzieLepij}}
 
#* {{BydzieLepij}}
 
#: ''We tyj Warszawie kupia '''sie''' jeszcze tako fajno kiecka, elegancko, na niydziela do kościoła byda miała.''
 
#: ''We tyj Warszawie kupia '''sie''' jeszcze tako fajno kiecka, elegancko, na niydziela do kościoła byda miała.''
−
# Używane za formã bezôsobowõ.
+
# Używany za formã bezôsobowõ.
 
#* {{Halotta}}
 
#* {{Halotta}}
 
#: ''Jak to '''sie''' downi na Śląsku berało''
 
#: ''Jak to '''sie''' downi na Śląsku berało''
Linijŏ 30: Linijŏ 30:
 
#* {{Listy}}
 
#* {{Listy}}
 
#: ''Godo '''sie''', że Friedrich Nietzsche był wjelkim nihilistom. Gupoty! ''
 
#: ''Godo '''sie''', że Friedrich Nietzsche był wjelkim nihilistom. Gupoty! ''
−
# Używane do ôznaczaniŏ swobody wykōnowaniŏ czynności.
+
# Używany do ôznaczaniŏ swobody wykōnowaniŏ czynności.
 
#* {{Ojgyn}}
 
#* {{Ojgyn}}
 
#: ''Ida '''sie''' tak bez las ze psiokym na szpacyr a sam nad brzygiym jeziōra leży jakisik fric naprany jak belōwa i mŏ ci to wszyjksko na sia.''
 
#: ''Ida '''sie''' tak bez las ze psiokym na szpacyr a sam nad brzygiym jeziōra leży jakisik fric naprany jak belōwa i mŏ ci to wszyjksko na sia.''
Linijŏ 38: Linijŏ 38:
 
'''uwŏgi:'''
 
'''uwŏgi:'''
  
−
Używane we niykerych rejōnach [[sia]] mŏ inksze znaczynie.
+
* Używane we niykerych rejōnach [[siã]] mŏ inksze znaczynie.
 +
* We znaczyniu 2. i 5. może mieć formã [[se]] na cołkim Gōrnym Ślōnsku.
 +
* We wszyjskich znaczyniach może mieć formã [[se]] we ôpolskim parcie Gōrnego Ślōnska.
  
 
'''frazeologijŏ:'''
 
'''frazeologijŏ:'''

Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 13:49, 19 sty 2020

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *sę, ze praindoeuropejskigo *swé.

Wymŏwa

AS: /śe/

Zamianek

sie zamianek

  1. Używany we strōnie zwrotnyj, jak ôsobã abo przedmiot, co wykōnuje czynność, tykajōm skutki tyj czynności.
    • 1957, Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie
    łodpowiado, iż kaszel nazywoł sie po łacinie "juvenis". (Juvenis jednak znaczy - młodzieniec).
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    Jo już tego nie pamiyntōm ale jak mōj nieboszczyk tatulek rzōńdzili, to w Libōmi pokazowały sie utoplce.
  2. Używany do skazowaniŏ, iże ôsobã abo przedmiot wykōnuje czynność i jã ôdbiyrŏ.
    • 1939, Stanisław Bąk, Teksty gwarowe z polskiego Śląska
    Na podzim, jak je wykopali, gospodŏrz wziōn sie kartŏfle, a diŏboł nać.
    • 2016, Bydzie lepij. Jednoaktówki po śląsku
    We tyj Warszawie kupia sie jeszcze tako fajno kiecka, elegancko, na niydziela do kościoła byda miała.
  3. Używany za formã bezôsobowõ.
    • 1984, Augustyn Halotta, Śląskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat
    Jak to sie downi na Śląsku berało
    Chopowi w kuchni niyrołz sie miyrznie i potyn wynołkwio
  4. Niyakuratne, używane do powiedzyniŏ, iże jacyś ludzie tak robiōm.
    • 2018, Gazeta Ustrońska
    Mówi sie ponikiedy, że wina je po łobu strónach, ale je to dycki niemożebne do łocyny
    • 2008, Zbigniew Kadłubek, Listy z Rzymu
    Godo sie, że Friedrich Nietzsche był wjelkim nihilistom. Gupoty!
  5. Używany do ôznaczaniŏ swobody wykōnowaniŏ czynności.
    Ida sie tak bez las ze psiokym na szpacyr a sam nad brzygiym jeziōra leży jakisik fric naprany jak belōwa i mŏ ci to wszyjksko na sia.
    • 2015, Banhof. Jednoaktówki po śląsku
    Póda sie do szynku, piwo sie lajstna…

uwŏgi:

  • Używane we niykerych rejōnach siã mŏ inksze znaczynie.
  • We znaczyniu 2. i 5. może mieć formã se na cołkim Gōrnym Ślōnsku.
  • We wszyjskich znaczyniach może mieć formã se we ôpolskim parcie Gōrnego Ślōnska.

frazeologijŏ:

chow sie, lŏć sie żurym

Inksze jynzyki

  • angelski: -self, it, one, they, you
  • czeski: se
  • francuski: se
  • hiszpański: se
  • italijański: sé
  • niymiecki: es, man, sich
  • polski: się
  • ruski: -сь, -ся
  • słowacki: sa
  • ukrajiński: -ся
Zdrzōdło "https://silling.org/slownik/index.php?title=sie&oldid=1714"