mōc

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *moťi, ze praindoeuropejskigo *megʰ-.

Czasownik

mōc czasownik niydokōnany

1. być w sztańdzie coś wykōnać
   • 1984, Augustyn Halotta, Śląskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat

   — Na toć! No toć, że moga ino tyla żelazła ni mom.

2. mieć pozwolynie
   • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp

   Ogromnie rod chodza w niedziela do kościoła, bo choć roz na tydziyń moga sie piyknij oblyc i jak człowiek iść ku ludziom.

3. mieć szansã sie zdarzić
   • 2014, Mirosław Syniawa, Dante i inksi

   Tumaczynia mogōm nōm pokŏzać, że i my mogymy gŏdać ô tym wszyjskim, co dlō nŏs ważne

ôdmiana:

ôdmiana: mōc
forma		liczba pojedynczŏ			liczba mnogŏ
		1 ôs.	2 ôs.	3 ôs.	1 ôs.	2 ôs.	3 ôs.
bezôkolicznik		mōc
czas terŏźny		mogã	możesz	może	mogymy	możecie	mogōm
czas przeszły
	m	mōgch, mōgech, mōg żech	mōgch, mōgeś, mōg żeś	mōg	moglimy, moglichmy	mogliście, mogli żeście	mogli
	ż	mogłach, mogła żech	mogłaś, mogła żeś	mogła	mogłymy, mogłychmy	mogłyście, mogły żeście	mogły
	n	mogłoch, mogło żech	mogłoś, mogło żeś	mogło
tryb rozkazu			–	niych może	–my	–cie	niych mogōm
czas prziszły	m	bydã mōg, bydã mōc	bydziesz mōg, bydziesz mōc	bydzie mōg, bydzie mōc	bydymy mogli, bydymy mōc	bydziecie mogli, bydziecie mōc	bydōm mogli, bydōm mōc
	ż	bydã mogła, bydã mōc	bydziesz mogła, bydziesz mōc	bydzie mogła, bydzie mōc	bydymy mogły, bydymy mōc	bydziecie mogły, bydziecie mōc	bydōm mogły, bydōm mōc
	n	bydã mogło, bydã mōc	bydziesz mogło, bydziesz mōc	bydzie mogło, bydzie mōc
czas zaprzeszły	m	bōłch mōg, bōłech mōg, bōł żech mōg	bōłś mōg, bōłeś mōg, bōł żeś mōg	bōł mōg	byli my mogli, bylichmy mogli	byliście mogli, byli żeście mogli	byli mogli
	ż	byłach mogła, była żech mogła	byłaś mogła, była żeś mogła	była mogła	były my mogły, byłychmy mogły	byłyście mogły, były żeście mogły	były mogły
	n	byłoch mogło, było żech mogło	byłoś mogło, było żeś mogło	było mogło
tryb warunku	m	bych mōg	byś mōg	by mōg	by my mogli, bychmy mogli	byście mogli	by mogli
	ż	bych mogła	byś mogła	by mogła	by my mogły, bychmy mogły	byście mogły	by mogły
	n	bych mogło	byś mogło	by mogło
udzielnik bierny
	m	–			–
	ż	–			–
	n	–
udzielnik czynny	m	mogōncy
	ż	mogōncŏ			mogōnce
	n	mogōnce
gerund		–

składnia:

1. mōc + bezôkolicznik
2. mōc + bezôkolicznik
3. mōc + bezôkolicznik

synōnimy:

1. poradzić, wiedzieć rady, być we sztańdzie
2. mieć pozwolynie, iść

Frazeologijŏ

• dupōm piyntra siyngać a głowōm niy mōc
• mōc coś na palcach policzyć
• niy mōc chycić dychu
• niy mōc na coś patrzeć
• niy mōc nic powiedzieć
• niy mōc sie doczekać
• niy mōc przijść do siebie
• niy mōc sie ôbstać
• niy mōc sie dać rady
• niy mōc strŏwić
• niy mōc usiedzieć
• niy mōc za coś
• niy mōc żyć bez
• możesz mie kaj polizać
• możesz wiedzieć
• niy mōc sie na jednym chopie kōntyntować
• niy mōc sie wypłacić
• z nikim niy mōc sie zgodzić
• zdychać, a niy mōc zdechnōńć

Inksze jynzyki

• angelski: can, could, may, might
• czeski: moct
• francuski: pouvoir
• hiszpański: poder
• italijański: potere
• niymiecki: dürfen, können
• polski: móc
• ruski: мочь
• słowacki: môcť
• ukrajiński: могти