Aneks:Bandtkie - Wiadomości o ięzyku polskim w Szląsku i o Polskich Szlązakach

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej

Słownik, co go spisoł Jerzy Samuel Bandtkie i społym ze krōtkōm mōnografijōm ô Ślōnzokach ôpublikowoł we cajtōngu „Mrówka Poznańska” we 1821 roku. Niy wiadōmo, kaj te słowa były zebrane. Wszysko je podane we ôryginalnyj formie.

ślōnski polski
będziema będziemy
chyżnik chałupnik
Ciepać ciskać
ciotka, uiek każdy starszy
Cuda pachać figle stroić
Czapka Kapelusz
Dawka podatek
Drzewko Barełka, sądek
Fararz Pleban
Frelka Panna. (z Niemieckiego Fräulein.)
Fryszownia fryszerka
Futrować popasać
Galoty spodnie
Gorlić się gniewać się
Grafka Grafowa, Hrabini
gwara mowa
haniebna bardzo wielka
Haniebny, haniebnie drogi etc. niezmierny
harna ładna
Heta, wiocha ksobie i odsiebie
Hetman Podstarości
Hutnie bardzo
iarzągi śledzie
ja tak iest (z Niemieckiego)
Janoć zaiste
jata chałupa
jedna pierwsza (o godzinie)
Jurga Jerzy
Kiendrozie mięso wieprzowina
Kiszka zsiadłe mleko
Kłaki kalarepa
krzypoka rów
Kuli temu dla tego. (dawne kwoli, gwoli temu.)
kwaśne ocet
łapa świnia
łodnik właściciel łodzi
Luft powietrze
Luto, luto mu smutny
Masarz rzeźnik (Czechismus)
Miano maiątek. (Po staropolsku.)
Mielcarz Piwowar
Mocki wiele
Mycka Czapka
Naiemnik dzierzawca
nianko oyciec
onaczyć tak często iest ten wyraz w ustach ludu, że trudno go określić
opowiedzi zapowiedzi
Ostuda, ostudę wyrządzić na złość czynić
Oszydzić kogo oszukać
Otrok Kawaler
panaczko każdy pan, w szczgólności ksiądz
panna bruta panna młoda (z niemieckiego Braut)
parobek kawaler
picować popasać
Piznąć kogo uderzyć
po lekku powoli
Poganka Tatarka
Porączyć się witąć lub żegnać się. Móy Pan przysłali mię tu z porączką, (z komplimentem. I w Polszcze wieśniacy czasem mieyscami tak używaią mnogiey liczby o osobach wyższych.
Poyśdź pod woiaki poyśdź do woyska
Prawdę macie prawdę mówicie
Prawić mówić, Gwarzyć, Gwara, iuż w Pszczyńskiém i Bytomskiém Państwie nie tak w używaniu, iak w Oławskim Powiecie.
prawie macie prawdę mówicie
Przaiac komu kochać kogo, sprzyiać komu
Przykopa rów
przyleżytość okazya
Psowi psu
rybitw rybak
Siąkać tabakę (w dolnym Szłązku niuchać) zażywać
śpiewka pieśń, piosneczka nabożna
Srąbek sanki
Starka babka
stary śmierduch mąż
statek majątek, posiadłość
Stękać chorować n. p. moia córa stęka iuż kilka niedziel
strząd zaręczyny
Strzewiki trzewiki
święta wieczerza uroczystość 15-latków
Synek młodzieniec każdy
Szalka filiżanka
Szklanka każde naczynie szklanne
szumna piękna
Szyndzioły, szczudły gonty. (w W. Polszcze szkudły z Niem. Schindel.)
Tabaka kurzona tytoń
Tabaka siąkana tabaka (gdzie indziey w dolnym Szląsku Tabaka niuchana).
Topić w piecu palić w piecu. (z Rosyyskiego).
Urzędnik, Urzędniczka Ekonom we wsi Ekonomowa
wartko prędko
Waszność Waszmość - Ten wyraz słyszałem tak po wsiach około Kluczborka, iako też i w Jełowéy wsi do Amtu Kupu należący o mil dwie od Opola
Woiak żołnierz
woniaczki bukiety
Woźnica stangret
wyciężnik emeryt (siedzi na wyciągu; to iest w osożbnéy chałupie, (iacie, chacie) gdzie w spokoyności na starość odstąpiwszy albo przedawszy gospodarstwo bądź dzieciom bądź krewnym żyie z obwarowanéy sobie ordynacyi)
wydać się wyjść za mąż
Wyzgierny swawolny, rozpustny.
Wzdycki zawsze
za pokoiem kontent
Zadek tył, n. p. usieśdź na zadku to iest: ną tyle, zaiechać na zadek, na tyły zaiechać.
Zagłoba frasunek
Zdzwierze drzwi
Żemła kukiołka (z Niem. Semmel.)
żenich pan młody
Źradło, Źradełko zwierciadło, zwierciadełko
Zreć ieśdź (o koniach)