koło

Ze SileSłownik
Wersyjo ze dnia 17:21, 21 mŏj 2020 autorstwa Grzegorz Kulik (dyskusyjŏ | wkłŏd) (Frazeologijŏ)
(rōżn.) ← starszŏ wersyjŏ | Terŏźnŏ wersyjŏ (rōżn.) | Nastympnŏ wersyjŏ → (rōżn.)
Idź do: nawigacyjŏ, szukej

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *kolo, ze praindoeuropejskigo *kʷékʷlos.

Wymŏwa

AS: [kou̯o]

Rzeczownik

koło rodzaj nijaki

  1. (geometryjŏ) rōndo społym ze wszyjskimi pōnktami we postrzodku tego rōnda
    • (potrzebny przikłŏd)
  2. (potoczne) linijŏ na kraju koła
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    Nie dowiyrzoł se jeszcze i wziōn kamiyń i wciepnōł do stawu. Zarozki sie też zaczyny robić takie koła na wodzie.
  3. przedmiot, co mo kształt koła, czynsto tajla ôd masziny, bez przikłod wozidła
    • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp
    Za tom łąkom wczora widziołech dziołchy z wózkami o dwóch kołach.
  4. ôkryślōnŏ grupa ôsōb, co majōm podobne cyle
    • 1921, Kocynder
    Jeno baron von Reitzenstein też chce u nos zorganizować swóje koło.
  5. wozidło na dwōch kōłkach, co jedne je za drugim, ze kerownicōm i siodłym, napyndzane siyłōm ludzkich miyńśni
    • 1964, Feliks Pluta, Dialekt głogówecki
    No toch jŏ ino na koło siŏd, a wio aż tam na to miejsce.

ôdmiana:

ôdmiana: koło
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik koło koła
dopołniŏcz koła kōł
cylownik kołu kołōm
biernik koło koła
nŏrzyndnik kołym kołami
pz.: kołōma
miyjscownik kole kołach
wołŏcz koło koła
uproszczōny zŏpis
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik koło koła
dopołniŏcz koła kōł
cylownik kołu kołōm
biernik koło koła
nŏrzyndnik kołym kołami
pz.: kołōma
miyjscownik kole kołach
wołŏcz koło koła

synōnimy:

  1. ciesz. bicykel, pej. keciŏk, szp. pyńdzidło

Przimianek

koło przimianek

  1. blisko, przi
    • 2014, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W udręce nadziei
    Siednij se koło mie, jak hań siedzom inne baby kole swych chopów...

składnia:

  1. koło + dopołniŏcz

synōnimy:

  1. kole, blisko, po blisku, przi, wedle, wele

Frazeologijŏ

Inksze jynzyki

  • angelski: circle, disc, disk, ring, near, bicycle, bike
  • czeski: kolo, kruh
  • francuski: cercle, disque, roue, bicyclette, cycle, vélo, vélocipade
  • hiszpański: cerca, círculo, rueda, bibibleta
  • niymiecki: Kreis, Rad, Fahrrad
  • polski: koło, rower
  • ruski: возле, колесо, круг, около, окружность, велосипед