Pokŏż zdrzōdło za

===Etymologijŏ===

Ze {{erb|ps|*za}}

===Wymŏwa===

{{as|za}}

===Przimianek===
'''za''' {{przimianek}}

# Używany do ôkryślyniŏ, iże jakiś ôbiekt znojduje sie ze drugij strōny inkszego ôbiektu z pōnktu widzyniŏ ôbserwatora.
#* {{Głogōw}}
#: ''I tyn wojŏk poty bōł '''za''' tym ôltŏrzym, i zaś prziszła dwanŏstŏ godzina.''
# Używany do ôkryslyniŏ, iże ôbiekt ruszŏ sie ze zadku inkszego ôbiektu.
#* {{Niemodlin}}
#: ''Farŏrz bōł w zygrodzie i tã fajfkã kurzōł, takõ dugõ i wlecioł do kojścioła '''za''' tym parobkym i widzioł świyntego Jōnka ôbmazanego całego ôd miodu.''
# Używany do ôkryślyniŏ czasu, co w nim coś sie dzioło.
#* {{UtopekzW}}
#: ''Piyrszego Mikołaja pamiyntom jak mi było ze sztyry lata, było to jeszcze '''za''' Niymca.''
# Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu uczuć.
#* {{Hanusik}}
#: ''Ōn gupi '''za''' niōm bōł, fest ji przoł, ale ôna ônymu to niy...''
# Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu wymiany.
#* {{Malinowski2}}
#: ''Jedyn krōl mioł bardzo piyknõ pryncesã, ôbiecoł '''za''' niōm pōł krōlestwa.''
#* {{Gajdzica}}
#: ''Potem z nowego (żniwa) było złacniało, owies '''za''' tolar, Reż '''za''' dwa ryński, pszenica na trzi ryński na ty Einlösungszeiny.''
# Używany do ôkryslyniŏ prziczyny abo cylu jakijś czynności.
#* {{Sulkowski}}
#: ''Tam przychodzōm ksiōndz i rzykajōm '''za''' niygo.''
# Używany do ôkryslyniŏ chycōnego ôbiektu.
#* {{Ligoń}}
#: ''chycili pana brata '''za''' łeb''
# Używany do ôkryslyniŏ czasu miyndzy jednym zdarzyniym a drugim.
#* {{ÔCzowieku}}
#: ''Dziepro '''za''' siedym rokōw wojna sie skōńczyła, a gazda też zarŏz du dōm sie wracoł.''
#* {{Chop}}
#: ''Kasza bulgur zalyjcie 2 szolkami wrzōntku we jakim gorku, przikryjcie i '''za''' 15 minut baje fertich.''
# Używany do ôkryslyniŏ tych samych kōnckōw czasu abo czynności, co przichodzōm po sobie.
#* {{Ojgyn}}
#: ''A tyn czas ciurliko miyndzy palcyskami; dziyń '''za''' dniym, tydziyń '''za''' tydniym a '''za''' tym tydniym inkszy jesce tydziyń i miesiónczek '''za''' miesiónczkiym''
# Używany do ôkryslyniŏ, iże coś niy je we postrzodku jakigoś ôbszaru.
#* {{Malinowski2}}
#: ''i tak ôn masŏrz szoł do ônych wieprzōw, dzie były '''za''' miastym pasiōne''
# Używany do ôkryslyniŏ, wiela takich samych czynności przinosi skutek.
#* {{Jelyń}}
#: ''Możno tak '''za''' piōntym razym nŏs wypłaciyli''
# Używany do ôkryślyniŏ, iże ftoś robi czegoś moc.
#* {{Strzałka}}
#: ''A młynarczyk nic jyny robił '''za''' dwōch, '''za''' trzech a nikiedy i '''za''' cztyrech.''
# Używany do ôkryślyniŏ czasu, co ô nim je mŏwa.
#* {{Malinowski2}}
#: ''ani piniyndzy nie brała '''za''' tyn rok choć ich tam dość było''
# Używany do ôkryslyniŏ czyjigoś fachu.
#* {{Malinowski2}}
#: ''jedyn sie uczōł '''za''' szewca drugi '''za''' krawca a trzeci '''za''' złodzieja''
#* {{Drach}}
#: ''Trzidziści dziewiyńć lŏt niyskorzij Lucek robi '''za''' lewicowego dziynnikŏrza w Hamburgu, mianuje sie Lucius Widuch i cuci nad ranym.''
# Używany do ôkryslyniŏ cech łōnczōnych z ôbiektym, co ô nim je mŏwa.
#* {{Listy}}
#: ''Całe fale słow wzgardzonych, wyciepanych, słow sponiywjyranych, zmazanych, uznanych '''za''' prymitywne.''

'''składnia:'''

# za + nŏrzyndnik
# za + nŏrzyndnik
# za + dopołniŏcz
# za + nŏrzyndnik
# za + biernik
# za + dopołniŏcz
# za + biernik
# za + biernik
# za + nŏrzyndnik
# za + nŏrzyndnik
# za + nŏrzyndnik
# za + biernik
# za + biernik
# za + biernik
# za + biernik

'''kolokacyje:'''

{{lista|3|[[za starego piyrwyj]], za Gierka, [[za staryj Polski]]|||||}}

'''synōnimy:'''

{{lista|3|w czasach||||||}}
{{lista|8|[[po]]|[[po]]|[[poza]], [[pod]]|[[po]]|||||}}

'''antōnimy:'''

{{lista|10|[[w]]|||||}}

===Frazeologijŏ===

<div style="column-count:3;-moz-column-count:3;-webkit-column-count:3">
* [[bioły jak trzecioroczny śniyg za studołōm]]
* [[brać kogoś za słowo]]
* [[brać sie za pasy]]
* [[bulić jak za zboże]]
* [[być gupi za kimś]]
* [[być precz za kimś]]
* [[być za panie bracie]]
* [[być za piōnte koło]]
* [[być za pokojym]]
* [[być za radośnikym]]
* [[być za spōnsora]]
* [[być za świadka]]
* [[chodzić jak cielã za krowōm]]
* [[chodzić jak złŏ bździna za człowiekym]]
* [[chodzić kōmuś za rziciōm]]
* [[chodzić za kimś jak ciyń]]
* [[chycić sie za gowã]]
* [[chycić sie za pasy]]
* [[chycić sie za pyski]]
* [[chycić za kark]]
* [[chynōńć cosi za jaśle]]
* [[ciepło jak u Pana Boga za piecym]]
* [[ciepnōńć sie coś za grdykã]]
* [[ciōng za matkōm dupki skrobać]]
* [[ciōngnōńć chopōw za jajca]]
* [[ciōngnōńć sie jak smrōd za wojskym]]
* [[ciōngnōńć za jedyn powrōz]]
* [[cisnōńć kogoś za balek]]
* [[coś ani za biczōwkã niy stoło]]
* [[cyganić, aż sie za kimś kurzi]]
* [[dać sie za bŏzna zrobić]]
* [[dać wysztudować za kogoś]]
* [[dać za jaśle]]
* [[dać za prawie]]
* [[dać za wygranõ]]
* [[do ôgnia by za kimś skoczyć]]
* [[dołożyć swojã duszã za kogoś]]
* [[dōm ci za czeski]]
* [[dzwōnić kōmuś za piyntami]]
* [[ftoś szczekŏ, bo mu za to płacōm]]
* [[gōnić za dziewkami]]
* [[gōnić za piyntami]]
* [[huczeć za uszami]]
* [[iść, jakby sie miliōn za kimś kuloł]]
* [[iść za kurwami]]
* [[iść za zaksy]]
* [[jechać za wodōm]]
* [[jyny za psami chybać]]
* [[kartki słać]]
* [[kidnōńć za robotã]]
* [[kupić za bagatel]]
* [[kupić za fackã]]
* [[kupić za piyńć minut strachu]]
* [[kupić za piyńć palcōw]]
* [[lŏć sie kōmuś za koszulã]]
* [[lŏć sie za kark]]
* [[lŏtać za chopami]]
* [[lŏtać za fŏrtuszkami]]
* [[łgać, aż sie za kimś kurzi]]
* [[mamulce podziynkować za cycek]]
* [[mieć achtlik za lajbym]]
* [[mieć kogoś za utrzidupskego]]
* [[mieć ôko za kimś]]
* [[mieć pokorã za pazurami]]
* [[mieć swojego chłopa za mało]]
* [[mieć świadków za piniōndze]]
* [[mieć za kans]]
* [[mieć za moc]]
* [[mieć za pańszczyznã]]
* [[mieć za piōnte koło u woza]]
* [[mieć za słabe nerwy dla kogoś]]
* [[mieć za sobōm]]
* [[mieć za sobōm cielynce roki]]
* [[mieć za sobōm głupie roki]]
* [[ôglōndać sie za każdōm keckōm]]
* [[pić za skōrã]]
* [[plōntać sie jak bździna za wojskym]]
* [[płacić jak za rużōwki]]
* [[pociōngnōńć sie za nos]]
* [[pociōngnōńć za kabzã]]
* [[pojechać sztyry mile za piec]]
* [[pozjŏdać za wszyjskich rozumy]]
* [[przespać wojnã za piecym]]
* [[robić coś za piyńć minut dwanŏst]]
* [[robić kogoś za Wojtka]]
* [[rŏz za czas]]
* [[rŏz za świynty czas]]
* [[siedzieć za wiatrym]]
* [[targać za sobōm wszyjske mosty]]
* [[trzimać jynzyk za zymbami]]
* [[trzimać sie ôd śmiychu za brzuchy]]
* [[uciykać, aż sie za kimś kurzi]]
* [[uczyć sie za kogoś]]
* [[weznōńć sie jynzyka za przewodnika]]
* [[wybiyrać sie jak sōjka za morze]]
* [[wydać sie za kogoś]]
* [[wylecieć za wrota]]
* [[za austryjackich czasōw]]
* [[za dwoje]]
* [[za grajcar wesz by do Wiednia zagnać]]
* [[za grajcar wesz by po ścierniu gnać]]
* [[za jedno]]
* [[za pamiyńci]]
* [[za psi grosz]]
* [[za reszpektym]]
* [[za starego piyrwyj]]
* [[za swobody]]
* [[za tela]]
* [[za troje]]
* [[za tyn czas]]
* [[za widna]]
* [[za widniŏka]]
* [[za wszyjske czasy]]
* [[za życiŏ]]
* [[za żywa]]
* [[za żywota]]
* [[zalywać za kark]]
* [[zalyźć za skōrã]]
* [[zrać jakby sie za płot ciepało]]
* [[żrać jakby sie za jaśle chybało]]
* [[żyć sto rokōw za ôpicami]]
</div>

===Inksze jynzyki===
* angelski: after, at, because, behind, for, in, of
* czeski: za
* francuski: derrière
* hiszpański: detrás de, atrás
* italijański: dietro
* niymiecki: für, hinter, in, zu
* polski: za
* ruski: за, позади, через
* słowacki: za
* ukrajiński: за

[[Kategoryjŏ: Alfabetyczny indeks haseł]]
[[Kategoryjŏ: Słownik minimum]]