co: Porōwnanie wersyji

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej
(→‎Inksze jynzyki)
 
(Niy sōm pokŏzane 3 postrzednie wersyje ôd tego samego używŏcza)
Linijŏ 5: Linijŏ 5:
 
===Wymŏwa===
 
===Wymŏwa===
  
−
AS: /co/
+
{{as|co}}
  
−
===Zamiano===
+
===Zamianek===
−
'''co''' {{zamiano}}
+
'''co''' {{zamianek}}
  
−
# Używane do stawianiŏ pytań ô rzecz, wydarzynie, ôkoliczności, etc.
+
# Używany do stawianiŏ pytań ô rzecz, wydarzynie, ôkoliczności, etc.
 
#* {{Bak}}
 
#* {{Bak}}
 
#: '''''Co''' by tukej ô tym powiedzieć?''
 
#: '''''Co''' by tukej ô tym powiedzieć?''
 
#* {{Zareba}}
 
#* {{Zareba}}
 
#: ''— Szczyńść boże! '''Co''' sie to dzisiej z wami stało?''
 
#: ''— Szczyńść boże! '''Co''' sie to dzisiej z wami stało?''
−
# Używane do akuratniyjszego ôpisaniŏ tego, ô czym sie gŏdŏ.
+
# Używany do akuratniyjszego ôpisaniŏ tego, ô czym sie gŏdŏ.
 
#* {{Strzałka}}
 
#* {{Strzałka}}
 
#: ''Był w Libōmi taki stow, '''co''' sie nazywoł „Postrzednik”.''
 
#: ''Był w Libōmi taki stow, '''co''' sie nazywoł „Postrzednik”.''
 
#* {{Marek}}
 
#* {{Marek}}
 
#: ''Ksiōnże posyłoł każdōm noc jednego wojŏka do kościoła wachować, ale cōż, kiedy każdy tyn wojŏk, '''co''' w kościele przez noc wachowoł, rano był umorzōny.''
 
#: ''Ksiōnże posyłoł każdōm noc jednego wojŏka do kościoła wachować, ale cōż, kiedy każdy tyn wojŏk, '''co''' w kościele przez noc wachowoł, rano był umorzōny.''
−
# Używane we pytaniach czymu, skuli czego.
+
# Używany we pytaniach czymu, skuli czego.
 
#* {{Gazeta}}
 
#* {{Gazeta}}
 
#: ''– '''Co''' wy take larmo sam robicie!''
 
#: ''– '''Co''' wy take larmo sam robicie!''
Linijŏ 30: Linijŏ 30:
  
 
Ôdmiynne ino we znaczyniu 1.
 
Ôdmiynne ino we znaczyniu 1.
−
     {{trzecz
+
     {{trzeczpoj
−
     |mianownikp=co
+
     |1stōł=co
−
     |dopołniŏczp=czego
+
     |2stoła=czego
−
     |cylownikp=czymu
+
     |3stołowi=czymu
−
     |biernikp=co
+
     |4stōł=co
−
     |miyjscownikp=czym
+
     |5stołym=czym
−
     |nŏczynikp=czym
+
     |6stole=czym
−
     |wołŏczp=co
+
     |7stole=co
−
    |mianownikm=
 
−
    |dopołniŏczm=
 
−
    |cylownikm=
 
−
    |biernikm=
 
−
    |miyjscownikm=
 
−
    |nŏczynikm=
 
−
    |wołŏczm=
 
 
     }}
 
     }}
 
'''uwŏgi:'''
 
'''uwŏgi:'''
Linijŏ 97: Linijŏ 90:
 
#: ''— Hanysku?</br>— Co?</br>— Nie śpisz?
 
#: ''— Hanysku?</br>— Co?</br>— Nie śpisz?
 
#* {{Malinowski2}}
 
#* {{Malinowski2}}
−
#: ''A ksiōndz prawiōł: ''Co? Co?'' Bŏjŏsz czyś gupi?''
+
#: ''A ksiōndz prawiōł: '''Co? Co?''' Bŏjŏsz czyś gupi?''
  
 
===Frazeologijŏ===
 
===Frazeologijŏ===

Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 14:53, 8 mar 2019

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *čьto, ze praindoeuropejskigo *kʷid, *kʷis.

Wymŏwa

AS: [co]

Zamianek

co zamianek

  1. Używany do stawianiŏ pytań ô rzecz, wydarzynie, ôkoliczności, etc.
    • 1939, Stanisław Bąk, Teksty gwarowe z polskiego Śląska
    Co by tukej ô tym powiedzieć?
    • 1961, Alfred Zaręba, red., Śląskie teksty gwarowe
    — Szczyńść boże! Co sie to dzisiej z wami stało?
  2. Używany do akuratniyjszego ôpisaniŏ tego, ô czym sie gŏdŏ.
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    Był w Libōmi taki stow, co sie nazywoł „Postrzednik”.
    • 1909, Paweł Marek, Ô zaklyntyj ksiynżnyj
    Ksiōnże posyłoł każdōm noc jednego wojŏka do kościoła wachować, ale cōż, kiedy każdy tyn wojŏk, co w kościele przez noc wachowoł, rano był umorzōny.
  3. Używany we pytaniach czymu, skuli czego.
    – Co wy take larmo sam robicie!
  4. niyzalecane, patrz uwŏgi Używane do rozszyrzaniŏ ôpisu.
    Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, co problymy sie przitrefiōm w mojim życiu, i co to bydzie mieć wpływ na moje życie.

ôdmiana:

Ôdmiynne ino we znaczyniu 1.

ôdmiana: co
przipadek liczba pojedynczŏ
mianownik co
dopołniŏcz czego
cylownik czymu
biernik co
nŏrzyndnik czym
miyjscownik czym
wołŏcz co

uwŏgi:

We nowszych tekstach trefiŏ sie używanie co zamiast że, iże. Chociŏż we mŏwie niy robi to problymu do ôdbiorcy, to we piśmie niy ôddŏwŏ sie intōnacyje. Kludzi to do takigo problymu, iże ôsoba, co czytŏ, dostŏwŏ zdanie:

Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, co problymy sie przitrefiōm w mojim życiu, i co to bydzie mieć wpływ na moje życie.

Po piyrszym co ôdbiorca dowiaduje sie dopiyro na trzecim słowie, iże co znaczy że. Po drugim co ôdbiorca dowiaduje sie dopiyro na piōntym słowie, iże co znaczy że. Dlŏ ôdbiorcy cołkŏ tajla zdaniŏ przed sie mogłaby być przeczytanŏ tak:

Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, co problymy prziniesōm mi w życiu.

Bez to, iże potrzebnŏ je inkszŏ intōnacyjŏ, ôdbiorca musi wrŏcać do co abo do poczōntku zdaniŏ. Pojawiŏ sie tyż myśl, iże możno trefiōł sie feler we durkowaniu. Po przeczytaniu ze dobrōm intōnacyjōm i jak ôdbiorca je zicher, iże we tym miejscu niy było feleru, ôdbiorca czytŏ dalszõ czyńść zdaniŏ, i zaś ze intōnacyjōm na inksze znaczynie. Przed wpływ cołke zdanie mogłoby wyglōndać tak:

Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, że problymy sie przitrefiōm w mojim życiu, i co to bydzie mieć za wpływ na moje życie.

Dopiyro przi wpływ ôdbiorca dowiaduje sie, iże piyńć słōw wcześnij było użyte co we znaczyniu że. I zaś musi wrŏcać do przecinka. Używanie takich niyjasnych formōw kludzi do tego, iże kōmunikat je ciynższy we ôdbiorze, i szteruje cug czytaniŏ, bo ôdbiorca musi co pŏrã słōw sie cŏfać.

Beztōż lepij napisać:

Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, iże problymy sie przitrefiōm w mojim życiu, i że to bydzie mieć wpływ na moje życie.

Dziynki tymu kōmunikat je jasny i autōr niy utrudniŏ jego ôdbioru ôsobōm, co go czytajōm.

synōnimy:

  1. kery
  1. że, iże

Przimiano

co przimianek

  1. Używane do ôkryślyniŏ, jak czynsto coś sie dzieje.
    • 2013, Gazeta Ustrońska
    A wczasne jabka były u ciotki, jyny że ta jabłóń miała jabka co drugi rok.
    • 1934, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny
    Pedziołbych, że bezmała co drugi człowiek w Polsce w takie rzecy wierzy

składnia:

  1. co + M./B.

synōnimy:

  1. kożdy

Wykrziknik

co wykrziknik

  1. Używany do ôdpowiadaniŏ na wołanie, proszyniŏ ô powtōrzynie abo pokŏzaniŏ udziwiyniŏ.
    • 1978, Brunon Strzałka, Godek i Bojek Śląskich ciąg dalszy
    — Hanysku?
    — Co?
    — Nie śpisz?
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    A ksiōndz prawiōł: Co? Co? Bŏjŏsz czyś gupi?

Frazeologijŏ

co strasznego, być wert co dziurawy kalosz, co bydzie, to bydzie, co chwilã, co je we wercie, co prawie, co rŏz, mieć co inszego w gowie, mieć sie za co, mieć kogoś za co, ô bele co

Inksze jynzyki

  • angelski: (zamiano) 1. what, 2. that, which, who, 3. what, 4. that, (przimiano) 1. every, each, (wykrziknik) 1. what
  • czeski: (zamiano) 1. co 2. který, 3. jaký, 4. že, (przimiano) 1. každý, (wykrziknik) 1. co
  • francuski: (zamiano) 1. quoi, que, qu'est-ce que, qu'est-ce qui, quel, 2. lequel, laquelle, lesquels, lesquelles, 3. quel, quelle, 4. que, (przimiano) 1. chaque (wykrziknik) 1. quoi
  • hiszpański: (zamiano) 1. qué, cuál, 2. cual, cuál, 3. qué, 4. que, (przimiano) 1. cada, (wykrziknik) 1. qué
  • italijański: (zamiano) 1. che cosa, che, cosa, 2. il quale, la quale, i quali, le quali, che, 4. che, (przimiano) 1. ogni, (wykrziknik) 1. che
  • niymiecki: (zamiano) 1. was, 2. welcher, welche, welches, welche, 3. was für, so, 4. dass, (przimiano) 1. jeder, jede, jedes, (wykrziknik) 1. was
  • polski: (zamiano) 1. co, 2. co, który, 3. co, 4. że, (przimiano) 1. co, każdego, (wykrziknik) 1. co
  • ruski: (zamiano) 1. что, 2. кото́рый, 3. како́й, кака́я, како́е, что за, 4. что, (przimiano) 1. ка́ждый (wykrziknik) 1. что
  • słowacki: (zamiano) 1. čo 2. ktorý, 3. aký, 4. že, (przimiano) 1. každý, (wykrziknik) 1. čo
  • ukrajiński: (zamiano) 1. що, 4. що, (przimiano) 1. ко́жний, (wykrziknik) 1. що
Zdrzōdło "https://silling.org/slownik/index.php?title=co&oldid=671"