czowiek

Inksze formy

człowiek

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *čьlověkъ, *čelověkъ, ze praindoeuropejskigo *(s)kʷel-. Z tego samego zdrzōdła praindoeuropejskigo pochodzi czelŏdź, czelŏdka.

Wymŏwa

AS: [čovʹi ̯ek]

Rzeczownik

czowiek rodzaj mynski ôsobowy

1. istota z gatunku homo sapiens
   • 1935, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny

   Czytołech o tym w roztomaitych uczonych książkach, i pan, panie Iks, mosz „recht”, iże bojka lo głupich jest, co biblia i księża prawią o stworzyniu człowieka z gliny.

   • 2013, Ajschylos, Prōmytojs Przibity, przekł. Zbigniew Kadłubek

   Bezma nowego chcioł stworzić czowieka.

2. ftoś; ôsoba
   • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2

   tak powrōcili sie ku dōmu i dali znać pryncesie jak tyn czowiek wyglōndŏ

   • 1984, Augustyn Halotta, Śląskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat

   Po chwili na placu było już pełno ludzi i wszyjscy witali sie z niom po przyjocielsku.

   • 1909, Paweł Marek, Ô zaklyntyj ksiynżnyj

   Wszyjscy ludzie sie cieszyli.

ôdmiana:

ôdmiana: {{{1stōł}}}
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	{{{1stōł}}}	{{{8stoły}}}
dopołniŏcz	{{{2stoła}}}	{{{9stołōw}}}
cylownik	{{{3stołowi}}}	{{{10stołōm}}}
biernik	{{{4stōł}}}	{{{11stoły}}}
nŏrzyndnik	{{{5stołym}}}	{{{12stołami}}} pz.: {{{12stołamiōma
miyjscownik	{{{6stole}}}	{{{13stołach}}}
wołŏcz	{{{7stole}}}	{{{14stoły}}}

uproszczōny zŏpis
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	{{{1stōł}}}	{{{8stoły}}}
dopołniŏcz	{{{2stoła}}}	{{{9stołōw}}}
cylownik	{{{3stołowi}}}	{{{10stołōm}}}
biernik	{{{4stōł}}}	{{{11stoły}}}
nŏrzyndnik	{{{5stołym}}}	{{{12stołami}}} pz.: {{{12stołamiōma
miyjscownik	{{{6stole}}}	{{{13stołach}}}
wołŏcz	{{{7stole}}}	{{{14stoły}}}

uwŏgi:

Forma nŏrzyndnika ludziami używanŏ z numera z ludźmi ôd linije Rybnik-Bojszowy na połednie. Na pōłnoc ôd tyj granice używŏ sie ino ludźmi.

kolokacyje:

1. ludzie złoci

synōnimy:

1. homo sapiens, istota ludzkŏ
2. ôsoba, perzōna, dusza, postać, człek

antōnimy:

1. rzecz, przedmiot

Frazeologijŏ

• być podobnym do ludzi
• czowiek by sie kołŏczym przebōd
• czowiek by sie papuciym przebōd
• czowiek by sie piyńściōm przebōd
• czowiek by sie w rzić ugryz
• ciōngnōńć do ludzi
• i do Boga, i do ludzi

Inksze jynzyki

• angelski: human, man
• czeski: člověk
• francuski: homme, monde, person
• hiszpański: hombre
• italijański: uomo
• niymiecki: Mann, Mensch
• polski: człowiek
• ruski: человек
• słowacki: človek
• ukrajiński: людина