stary

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *starъ, ze prabałtosłowiańskigo *stāˀras, ze praindoeuropejskigo *steh₂-ro-

Wymŏwa

AS: [stary]

Przimiotnik

stary przimiotnik

1. ô kimś abo czymś, co istnieje ôd relatywnie dugigo czasu
   • 1930, Edward Jelyń, pamiyntnik

   A ci strykowie już byli starzi, tōż nigdy skōrek z chleba nie jedli, bo byli bez zymbōw, tak jak jŏ dzisiej.

2. ô czymś, co już niyma nowe
   • 2017, Charles Dickens, Godniŏ Pieśń, przekł. Grzegorz Kulik

   Starŏ ôsłōna do kōminka, stare strzewiki, dwa kosze na ryby, sztynder na waszpek ze trzyma nogami i grzebŏk.

3. taki, co istniyje abo żyje ôd ôkryślōnego czasu
   • 1911, Paweł Marek, Ô czowieku, co bōł diŏbłōm przedany

   Synek, sześ rokōw już stary, krziczoł ucieszōny: „Tatulku, tatulku!”

4. były, niyaktualny
   • 1921, Kocynder

   Byłech wczora w parku obejrzeć jak wyglądają olejandry, a tu trzy moje stare libsty idą aleją.

5. znōmy ôd dŏwna i durch aktualny
   • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp

   – Dlo wos, młodych przesądy – odpedzieli ji Matka – dlo nos stare prowdy.

6. taki, co mŏ sroge doświadczynie
   • 2017, Marcin Melon, Umrzik we szranku

   W tym czasie szoł tamtyndy niyjaki Szmajda, tyż stary rabsik, ino taki, kery krod na włosno rynka.

7. niyświyży
   • 2009, Gazeta Ustrońska

   Nó, a resztki z łobiadu jy pies, zaś stary chlyb dowóm kuróm — u mnie sie nic z jedzynio do śmieci nie wyciepuje.

8. nojstarszy we jakijś familiji
   • 1984, Augustyn Halotta, Śląskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat

   Są to: Ciotka Klachula, Starzyk i stary Parczyk.

ôdmiana:

ôdmiana: stary
przipadek	liczba pojedynczŏ				liczba mnogŏ
	môs/mzw	mrz	ż	n	môs	nmôs
mianownik	stary		starŏ	stare	starzi	stare
dopołniŏcz	starego		staryj	starego	starych
cylownik	starymu		staryj	starymu	starym
biernik	starego	stary	starõ	stary	starych	stare
nŏrzyndnik	starym		starōm	starym	starymi
miyjscownik	starym		staryj	starym	starych
wołŏcz	stary		starŏ	stare	stari	stare

ôdmiana: wyższy stopiyń
przipadek	liczba pojedynczŏ				liczba mnogŏ
	môs/mzw	mrz	ż	n	môs	nmôs
mianownik	starszy		starszŏ	starsze	starsi	starsze
dopołniŏcz	starszego		starszyj	starszego	starszych
cylownik	starszymu		starszyj	starszymu	starszym
biernik	starszego	starszy	starszõ	starszy	starszych	starsze
nŏrzyndnik	starszym		starszōm	starszym	starszymi
miyjscownik	starszym		starszyj	starszym	starszych
wołŏcz	starszy		starszŏ	starsze	starsi	starsze

ôdmiana: nojwyższy stopiyń
przipadek	liczba pojedynczŏ				liczba mnogŏ
	môs/mzw	mrz	ż	n	môs	nmôs
mianownik	nojstarszy		nojstarszŏ	nojstarsze	nojstarsi	nojstarsze
dopołniŏcz	nojstarszego		nojstarszyj	nojstarszego	nojstarszych
cylownik	nojstarszymu		nojstarszyj	nojstarszymu	nojstarszym
biernik	nojstarszego	nojstarszy	nojstarszõ	nojstarszy	nojstarszych	nojstarsze
nŏrzyndnik	nojstarszym		nojstarszōm	nojstarszym	nojstarszymi
miyjscownik	nojstarszym		nojstarszyj	nojstarszym	nojstarszych
wołŏcz	nojstarszy		nojstarszŏ	nojstarsze	nojstarsi	nojstarsze

kolokacyje:

być [wielaś] lŏt stary

synōnimy:

1. syńdziwy, niymody

4. były

antōnimy:

1. mody
2. nowy

4. nowy

7. świyży
8. mody

Frazeologijŏ

• być jednako stary
• być w n roku stary
• dobity jak stary tragacz
• jak stary
• klōńć jak stary hawiyrz
• mieć w pysku jak stary hawiyrz
• stary ale jary
• stary jak grzech śmiertelny
• stary jak świat
• urobiōny jak stary Antoszyk

Inksze jynzyki

• angelski: expire, old, stale
• czeski: starý
• francuski: vieil, vieux
• hiszpański: antiguo, viejo
• italijański: anziano, attempato, vecchio
• niymiecki: alt
• polski: stary
• ruski: старый
• słowacki: starý
• ukrajiński: старий

Rzeczownik

stary rodzaj mynski rzeczowy

1. mōnż
   • 1957, Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie

   Mój stary ledwo zipoł, taki był chory, a jakech się do niego zabrała, zarozki wydobrzoł.

Inksze jynzyki

• angelski: husband
• czeski: manžel, muž, choť
• francuski: mari, époux
• hiszpański: marido, esposo
• italijański: marito
• niymiecki: Ehemann, Ehegatte
• polski: mąż
• ruski: муж, супру́г
• słowacki: manžel, muž
• ukrajiński: муж, чоловік