Aneks:Słownik - Zaranie Śląskie nr 3/1929
Wersyjo ze dnia 12:44, 22 gru 2020 autorstwa Grzegorz Kulik (dyskusyjŏ | wkłŏd)
Słowa z Jaworzinki zebrane we „Zaraniu Śląskim” nr 3/1929. Wszysko je podane we ôryginalnyj formie, tak we ślōnskij kolumnie, jak tyż we polskij.
ślōnski | polski |
---|---|
bojtka, i | pieśń bojtki spiwać = pieśni śpiewać |
bruclik, a | kamizelka z czarnego lub czerwonego sukna ze świecacemi się guzikami metalowemi |
charas, u | przędza do haftowania |
chutki | w przysł. prędko, szybko |
cymrowany, a, e | wykładany kamieniem, n. p. cesta cymrowana |
drzyć szczypy | robić szczypy z suchego drzewa do oświetlenia |
dźwiyrze, gen. dźwiyrzich | drzwi |
fortuch, a plur. fortuchi | tylna część spodnicy |
fortuszek, a | przednia część spodnicy spodnica góralska składa się z dwóch części otwartych, t. j. z fortucha i fortuszka |
galan | zalotnik, kochanek |
gunia | góralski płaszcz z grubego, włochatego sukna, zarzucany na ramiona |
haśnik | służący |
hókać się | łechtać się |
indzyl | indziej |
kacabaja, gen. kacabaje | żakiet z barchanu |
kanykiery | ktokolwiekbądź |
kapusznica | kwaśna zupa z kapusty, rodzaj barszczu zazwyczaj gotuje sie w kapuśnicy wieprzowe mięso. |
kolyba, y | buda z desek, gdzie nocowali pasterze z bacą i gdzie mleko sporządzano na ser |
kopyca | męskie wełniane, grube skarpetki, które obwijano długim, wełnianym, białym sznurem, zwanym uodkóńczi |
kopytka | kobiece skarpetki |
korba, y | przyrząd do rznięcia sieczki dla bydła |
krymplica, gen. krymplice | przyrząd do roztrzęsywania lnu |
kurzina, gen. y | zupa z wody, przysmażona mąką |
lymieczek, a | haftowana obszewka na rękawie |
łochtuszka, i | biała, płócienna płachta, służąca jako wierzchnie okrycie dla kobiet |
Młada góra (hora) | od mładziąt, jagniąt, które tam wypasano |
mładźyn, yńcia | jagnię |
miech, a | złodziej |
motać nitki | zwijać nitki na motowidle |
nejdali | najdalej, najdłużej |
nieskoro | późno |
nogawiczki | długie, czerwone pończochy, które układano w fałdy |
nogawice, ic | góralskie spodnie obcisłe z białego sukna |
nolepa | nalepa czyli ognisko otwarte w chatach góralskich bez kominów ogień pali się na otwartem ognisku, a dym, rozchodzący się po izbie, wychodzi przez drzwi |
notkończi, gen. notkończo | długi, wełniany sznur biały, służący do obwijania kopyc w okolicy kostki |
obujek, a | haftowana obszewka koto szyi |
Odkrzasy | kolonja w Jaworzynce od odkrzesanego miejsca na drzewach, które stanowiło granicę |
pacować gónty | drzewo rozszczepiać, łupać na mniejsze polany |
poćyni, gen. poćynio | podsienie, poddasze, gdzie przechowują górale narzędzia rolnicze i wozy |
polyń, ni | powała w chacie góralskiej, gdzie na poprzecznych belkach umieszcza się deski, na których można suszyć drzewo lub len |
porzykać | pomodlić się |
pram | prawie |
rożnóć | zapalić |
rożygać | zapalać |
schynóć | zrzucić |
siuchaj | chłopiec, junak |
skiylszi | skandsiś |
snoci | pono, niby |
sómszak | część stodoły, w której przechowuje się zboże i słomę |
stolica, gen. stolice | długa ława |
strugać szyndzioły | robić gonty |
szatkym zapastyrzić | chustkę zawiązać na głowie |
szczypa | drzazga z drzewa, służąca do oświetlenia z braku lampy |
szkubaćka | wspólne skubanie pierza, na które zaprasza się dziewczyny z całej wioski, poczem odbywa się zabawa z tańcami |
szpyndlik | szpilka |
sztuchanki lub miyszanki | mieszane ziemniaki |
szróty | ubiory |
szwarnie sie rozwidnio | znacznie dnieje |
tróchła, y | skrzynia malowana, służąca do przechowania ubiorów i bielizny |
trzeja | trzeba |
wachófka | skrzynia z przedziałami do przechowywania zboża |
warzecha, gen. warzechi | warząchew |
wioć wiejaćkóm | czyścić zboże z plewy przy pomocy narzędzia w kształcie łopatki |
w ty piynty | natychmiast, zaraz, n. p. uciekaj w ty piynty |
wykludzić | wyprowadzić |
wźyna | perf. od wziąć, wzión, wziyna, wziyno zam. wziął, wzięła, wzięło |
Zapowiedź | kolonja w Jaworzynce od zapowiedzi, że dalej nie wolno paść |
zolyty | zalecanie się |