ô

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *o(b), ze praindoeuropejskigo *h₃ebʰi

Wymŏwa

AS: [u̯o], ôd Wodzisławia bez zachōd i połednie Ślōnska Cieszyńskigo: [o]. We inkszych rejōnach może być z nōmera [u̯o] abo [o].

Przimianek

ô przimianek

1. Używany do ôkryślaniŏ synsu, bp. dyskusyje, myśli.
   • 2014, Mirosław Syniawa, Dante i inksi

   Ślōnskŏ gŏdka je prostŏ, to prŏwda, prŏwdōm je tyż atoli, że ô nojważniyjszych rzeczach nojlepiyj je gŏdać prostymi słowami.

   • 2014, Marcin Melon, Kōmisorz Hanusik

   Jak pomyśloł ô gumiklyjzach, roladzie i modryj kapuście, to hnet mu sie zrobiło lepij.

2. Używany do ôkryślaniŏ tymatu prōśb, starań abo walki.
   • Tygodnik Regionalny Nowiny

   Mōj starzik mioł fōnsy panoczkowe, a fest ô nich dboł.

   • 1947, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny

   Widać z tego, że to daremno godka wadzić sie o to, kto jest ważniejszy i lepszy, czy chłop czy kobieta.

3. Używany do ôkryślaniŏ przedmiotu, co z nim sie coś stykŏ skuli swojigo ruchu.
   • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2

   Potym jak palnōn mieczym ô dźwiyrze, aże wyleciały.

   • 2015, Marcin Szewczyk, Silesia Noir

   Stanyłech, ôparłech sie ô stōł i nachyliłech sie nad nim.

4. Używany do ôkryslaniŏ rōżnice miyndzy dwiyma ôbiektami abo sztandami.
   • 1995, Bogdan Dzierżawa, Utopek z Wielopola

   Mie było wtedy 12 lot, a one były o dwa lata młodsze, to nie było tak łaps ciongnyć po marasie taki wózek z ciynżkom pralkom.

składnia:

1. ô + miyjscownik
2. ô + biernik
3. ô + biernik
4. ô + biernik

synōnimy:

1. na tymat

Wykrziknik

ô wykrziknik

1. Używany we zestawiyniu z inkszymi słowami do przekazowaniŏ ymocyji.
   • 2016, Rafał Szyma, Leanderka

   starszŏ kobiyta stynkŏ durś „Ô Jezu, Jezusicku... Ô Jezu...”

   • 2017, Charles Dickens, Godniŏ Pieśń, przekł. Grzegorz Kulik
   • – Ô chopie! Wejzdrzij. Wejzdrzij na to! – krziknōł duch.

Frazeologijŏ

• ani ciuk ô czymś
• ani słychu ô kimś
• ani słychu, ani dychu
• ani starka sie ô tym niy dowiedzōm
• bajać jak ślepy ô barwach
• bić sie ô majlant
• bić sie ô stołki
• biegać ô proszonym chlebie
• być ô krok
• co gupimu ô rzecz
• dbać ô coś jak furman ô piōnte koło
• furt ô czerwōnyj pōńczosze
• handlować jak diŏboł ô duszã
• huczeć jak ô czerwōnyj pōńczosze
• idōm klachy ô kimś
• iść ô brusku
• iść ô cosik
• iść ô wetã
• jakby prziszło ô prŏwdã
• mamrać jak Cygōn ô pieczŏk
• mamrać jak niedźwiydź ô dziurã
• mieć ô jeden sztebel bliżyj do nieba
• myśleć sie ô sobie
• niy było mŏwy ô niczym
• niy było rzeczy ô czymś
• niy ma gŏdki ô czymś
• niy ma ô czym rzeczy robić
• niy mieć ô co
• niy mieć pojyńciŏ ô czymś
• niy starej sie ô mie
• niy turać ô Bożym świecie
• niy wiedzieć ô sobie
• ô czerwōnyj pōńczoszce ciyngym dokoła
• ô głodzie
• ô małe kudło
• ô mało
• ô mało szlag niy trefiōł
• ô małowiela
• ô mało ze skōry niy wyskoczyć
• ô skōrkã z gōwna sie sōńdzić
• ô to głowa niy bydzie bolała
• ô tym czasie
• ô żywot kogoś doniyść
• ôbić sie ô uszy
• ôkradać ô czas Pana Boga
• ôwinōńć kogoś ô palec
• przichodzić ô rozum
• przijść ô rozum
• przijść ô wszystko
• robić ô sto sześć
• robić ô suchym pysku
• ôzprawiać ô starych Polŏkach
• rzucać groch ô ścianã
• sōńdzić sie ô spōdnicã po starce
• stŏć ô kogoś
• stŏć ô coś
• stŏć ô kogoś jak furman ô piōnte koło, kej mŏ sztyry dobre
• stŏć ô kogoś jak ô piōnte koło u wozu
• starać sie ô siebie
• starej sie ô swojã rzić
• suszyć kōmuś gowã ô coś
• wołać ô pōmstã do nieba
• wrōble już ô tym ćwiyrkajōm na dachu
• zrobić wetã ô coś

Inksze jynzyki

• angelski: about, against, at
• czeski: o
• francuski: de, sur, au sujet de
• hiszpański: sobre, acerca de, de
• italijański: su
• niymiecki: von, über
• polski: o
• ruski: про
• słowacki: o
• ukrajiński: про