krziż

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej

Etymologijŏ

Ôd łaciny crux, ôd praindoeuropejskigo *(s)ker-.

Wymŏwa

AS: [kšiš]

Rzeczownik

krziż rodzaj mynski rzeczowy

  1. znak, co sie skłŏdŏ ze dwōch prostych liniji, co sie przecinajōm
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    I tak na tyn przikład Warszawa mo za herb pōł dziołchy i pōł ryby, Opole mo pōł orła i pōł krziża, a Racibōrz mo pōł orła i pōł koła.
  2. (religijŏ) symbol ôd krześcijaństwa
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    W izbie powiesili krziż a w niedzielam chodzili do kościoła.
  3. ino we liczbie mnogij: szkelet ôsiowy u kryngowcōw, co z jednyj strōny trzimie gowã, a z drugij trzimie sie miydnice
    Przestało uż mar-znóć i idzie przeca ku lepszymu, a mantle, kiere grzoły nóm krziża bydymy mógli wrazić do odmaryje.
    • 2018, Szczepōn Twardoch Drach, przekł. Grzegorz Kulik
    Kości sie ôpiyrajōm, tōż bije mocnij, pynkajōm mŏrtwe ziebra i krziże, rynkami Josef roztarguje przegnity mōndur, pŏs, rozciskŏ, co ôstało, i kopie dalij, [...]
  4. nadgroda, medalijŏ, co mŏ formã krziża
    Côłki aktiw kapelónkowy, a łosobliwie przodowników duszpastyrskij roboty forszlaguja łodnaczyć Złotym Krziżym Zasugi Krystusa Króla Polski piyrszyj klasy i Gwiôzdóm Betlejymskóm ze styngami...

ôdmiana:

ôdmiana: krziż
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik krziż krziże
dopołniŏcz krziża krziży
cylownik krziżowi krziżōm
biernik krziż krziże
nŏrzyndnik krziżym krziżami
pz.: krziżōma
miyjscownik krziżu krziżach
wołŏcz krziżu krziże
uproszczōny zŏpis
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik krziż krziże
dopołniŏcz krziża krziży
cylownik krziżowi krziżōm
biernik krziż krziże
nŏrzyndnik krziżym krziżami
pz.: krziżōma
miyjscownik krziżu krziżach
wołŏcz krziżu krziże

kolokacyje:

  1. Czerwōny Krziż, krziż połednia, krziż zasugi

Frazeologijŏ

Inksze jynzyki

  • angelski: cross, spine
  • czeski: kříž, hřbet
  • francuski: croix, lombes, sacrum, colonne vertébrale, échine
  • hiszpański: cruz, lomo, columna vertebral, espina
  • niymiecki: Kreuz, Rückgrat
  • polski: krzyż, kręgosłup
  • ruski: крест, крестец, позвоночник, позвоночный столб