gwara

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej

Etymologijŏ

Ôd prasłowiańskigo *govorъ, ôd prabałtosłowiańskigo *gawaras, praindoeuropejskigo *gowH-oro-s. Pokrewne m.in. ze gwarzić, gwar, polskim gaworzyć, ruskimi го́вор (gowor) i говори́ть (goworítʹ), serbo-chorwackim govòriti, czeskimi hovořit i hovor.

Wymŏwa

AS: [gvara]

Rzeczownik

gwara rodzaj żyński

  1. (lingwistyka) terytorialnŏ ôdmiana jynzyka
    • 2014, Mirosław Syniawa, Dante i inksi
    i miyndzy klopsztangōm i hasiŏkym? Możno to sie dobrze przedŏwŏ na roztōmajtych „kōnkursach ślōnskij gwary”, ale je to tyż powrōz, kery sie bydzie zaciskoł tak dugo, aż kejś tã naszã kultura udŏwi.
    Mōj piyrszy dykcjōnŏrz ślōnskij gŏdki to bōł „Mały słownik gwary Górnego Śląska”, tyn z familŏkiym na ôbkłŏdce. Tyn ci bōł ale popularny!
    • 1947, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny
    A wiem, że Cieszyniocy radziby zaś coś poczytali w tej jeich gwarze.
  2. (potoczne, pejoratywne) ślōnski jynzyk
    bez naszyj gwary wartko sie zatracymy i przepadniy cołko nasza kultura.
  3. głos, wymŏwa
    • 1945, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny
    Chnet sami młodzi księżoszkowie kozania głosili, ale gwara mieli, że na mila ich było słychać!

ôdmiana:

ôdmiana: gwara
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik gwara gwary
dopołniŏcz gwary gwar
cylownik gwarze gwarōm
biernik gwarã gwar
nŏrzyndnik gwarōm gwarami
pz.: gwarōma
miyjscownik gwarze gwarach
wołŏcz gwaro gwary
uproszczōny zŏpis
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik gwara gwary
dopołniŏcz gwary gwar
cylownik gwarze gwarōm
biernik gwara gwar
nŏrzyndnik gwarōm gwarami
pz.: gwarōma
miyjscownik gwarze gwarach
wołŏcz gwaro gwary

uwŏgi:

Termin gwara we syńsie cołki ślōnski jynzyk je corŏz czyńścij widziany za pejoratywny. Je to efekt rozmajtych problymōw, co z nich nojważniyjszy zdŏwŏ sie brak prestiżu etykety gwara. To przinosi ôdchodzynie ludzi do inkszych lektōw[1]. Dobrze je beztōż używać terminōw barzij neutralnych abo prestiżowych: mŏwa, gŏdka, etnolekt, dialekt, lekt, abo jynzyk.

kolokacyje:

  1. gwara cieszyńskŏ, gwara ślōnskŏ

synōnimy:

  1. mŏwa, gŏdka, etnolekt, dialekt, lekt
  2. gŏdka, ślōnski jynzyk, ślōnskŏ gŏdka
  3. głos, wymŏwa

antōnimy:

  1. jynzyk

Inksze jynzyki

  • angelski: dialect, patois, subdialect
  • czeski: dialekt, nářečí
  • francuski: parler
  • hiszpański: argot, dialecto, habla, jerga
  • niymiecki: Mundart
  • polski: gwara
  • ruski: говор

Przipisy

  1. ^ Henryk Jaroszewicz: Język – nie dialekt i nie gwara! (pol.). Wachtyrz.eu, 2018-03-24. [dostymp 2020-05-16].