za: Porōwnanie wersyji

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej
(Stworzōnŏ nowõ strōnã: "===Etymologijŏ=== Ze {{erb|ps|*za}} ===Wymŏwa=== AS: /za/ ===Przimiano=== '''za''' {{przimiano}} # Używane do ôkryślyniŏ, iże jakiś ôbiekt znojduje sie...")
 
 
(Niyma pokŏzanŏ jedna postrzedniŏ wersyjŏ ôd tego samego używŏcza)
Linijŏ 5: Linijŏ 5:
 
===Wymŏwa===
 
===Wymŏwa===
  
−
AS: /za/
+
{{as|za}}
  
−
===Przimiano===
+
===Przimianek===
−
'''za''' {{przimiano}}
+
'''za''' {{przimianek}}
  
−
# Używane do ôkryślyniŏ, iże jakiś ôbiekt znojduje sie ze drugij strōny inkszego ôbiektu z pōnktu widzyniŏ ôbserwatora.
+
# Używany do ôkryślyniŏ, iże jakiś ôbiekt znojduje sie ze drugij strōny inkszego ôbiektu z pōnktu widzyniŏ ôbserwatora.
 
#* {{Głogōw}}
 
#* {{Głogōw}}
 
#: ''I tyn wojŏk poty bōł '''za''' tym ôltŏrzym, i zaś prziszła dwanŏstŏ godzina.''
 
#: ''I tyn wojŏk poty bōł '''za''' tym ôltŏrzym, i zaś prziszła dwanŏstŏ godzina.''
−
# Używane do ôkryslyniŏ, iże ôbiekt ruszŏ sie ze zadku inkszego ôbiektu.
+
# Używany do ôkryslyniŏ, iże ôbiekt ruszŏ sie ze zadku inkszego ôbiektu.
 
#* {{Niemodlin}}
 
#* {{Niemodlin}}
 
#: ''Farŏrz bōł w zygrodzie i tã fajfkã kurzōł, takõ dugõ i wlecioł do kojścioła '''za''' tym parobkym i widzioł świyntego Jōnka ôbmazanego całego ôd miodu.''
 
#: ''Farŏrz bōł w zygrodzie i tã fajfkã kurzōł, takõ dugõ i wlecioł do kojścioła '''za''' tym parobkym i widzioł świyntego Jōnka ôbmazanego całego ôd miodu.''
−
# Używane do ôkryślyniŏ czasu, co w nim coś sie dzioło.
+
# Używany do ôkryślyniŏ czasu, co w nim coś sie dzioło.
 
#* {{UtopekzW}}
 
#* {{UtopekzW}}
 
#: ''Piyrszego Mikołaja pamiyntom jak mi było ze sztyry lata, było to jeszcze '''za''' Niymca.''
 
#: ''Piyrszego Mikołaja pamiyntom jak mi było ze sztyry lata, było to jeszcze '''za''' Niymca.''
−
# Używane do ôkryślyniŏ ôbiektu uczuć.
+
# Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu uczuć.
 
#* {{Hanusik}}
 
#* {{Hanusik}}
 
#: ''Ōn gupi '''za''' niōm bōł, fest ji przoł, ale ôna ônymu to niy...''
 
#: ''Ōn gupi '''za''' niōm bōł, fest ji przoł, ale ôna ônymu to niy...''
−
# Używane do ôkryślyniŏ ôbiektu wymiany.
+
# Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu wymiany.
 
#* {{Malinowski2}}
 
#* {{Malinowski2}}
 
#: ''Jedyn krōl mioł bardzo piyknõ pryncesã, ôbiecoł '''za''' niōm pōł krōlestwa.''
 
#: ''Jedyn krōl mioł bardzo piyknõ pryncesã, ôbiecoł '''za''' niōm pōł krōlestwa.''
 
#* {{Gajdzica}}
 
#* {{Gajdzica}}
 
#: ''Potem z nowego (żniwa) było złacniało, owies '''za''' tolar, Reż '''za''' dwa ryński, pszenica na trzi ryński na ty Einlösungszeiny.''
 
#: ''Potem z nowego (żniwa) było złacniało, owies '''za''' tolar, Reż '''za''' dwa ryński, pszenica na trzi ryński na ty Einlösungszeiny.''
−
# Używane do ôkryslyniŏ prziczyny abo cylu jakijś czynności.
+
# Używany do ôkryslyniŏ prziczyny abo cylu jakijś czynności.
 
#* {{Sulkowski}}
 
#* {{Sulkowski}}
 
#: ''Tam przychodzōm ksiōndz i rzykajōm '''za''' niygo.''
 
#: ''Tam przychodzōm ksiōndz i rzykajōm '''za''' niygo.''
−
# Używane do ôkryslyniŏ chycōnego ôbiektu.
+
# Używany do ôkryslyniŏ chycōnego ôbiektu.
 
#* {{Ligoń}}
 
#* {{Ligoń}}
 
#: ''chycili pana brata '''za''' łeb''
 
#: ''chycili pana brata '''za''' łeb''
−
# Używane do ôkryslyniŏ czasu miyndzy jednym zdarzyniym a drugim.
+
# Używany do ôkryslyniŏ czasu miyndzy jednym zdarzyniym a drugim.
 
#* {{ÔCzowieku}}
 
#* {{ÔCzowieku}}
 
#: ''Dziepro '''za''' siedym rokōw wojna sie skōńczyła, a gazda też zarŏz du dōm sie wracoł.''
 
#: ''Dziepro '''za''' siedym rokōw wojna sie skōńczyła, a gazda też zarŏz du dōm sie wracoł.''
Linijŏ 44: Linijŏ 44:
 
#* {{Malinowski2}}
 
#* {{Malinowski2}}
 
#: ''i tak ôn masŏrz szoł do ônych wieprzōw, dzie były '''za''' miastym pasiōne''
 
#: ''i tak ôn masŏrz szoł do ônych wieprzōw, dzie były '''za''' miastym pasiōne''
−
# Używane do ôkryslyniŏ, wiela takich samych czynności przinosi skutek.
+
# Używany do ôkryslyniŏ, wiela takich samych czynności przinosi skutek.
 
#* {{Jelyń}}
 
#* {{Jelyń}}
 
#: ''Możno tak '''za''' piōntym razym nŏs wypłaciyli''
 
#: ''Możno tak '''za''' piōntym razym nŏs wypłaciyli''
−
# Używane do ôkryślyniŏ, iże ftoś robi czegoś moc.
+
# Używany do ôkryślyniŏ, iże ftoś robi czegoś moc.
 
#* {{Strzałka}}
 
#* {{Strzałka}}
 
#: ''A młynarczyk nic jyny robił '''za''' dwōch, '''za''' trzech a nikiedy i '''za''' cztyrech.''
 
#: ''A młynarczyk nic jyny robił '''za''' dwōch, '''za''' trzech a nikiedy i '''za''' cztyrech.''
Linijŏ 64: Linijŏ 64:
 
'''składnia:'''
 
'''składnia:'''
  
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
 
# za + dopołniŏcz
 
# za + dopołniŏcz
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
 
# za + dopołniŏcz
 
# za + dopołniŏcz
 
# za + biernik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
−
# za + nŏczynik
+
# za + nŏrzyndnik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
 
# za + biernik
Linijŏ 216: Linijŏ 216:
 
* [[zrać jakby sie za płot ciepało]]
 
* [[zrać jakby sie za płot ciepało]]
 
* [[żrać jakby sie za jaśle chybało]]
 
* [[żrać jakby sie za jaśle chybało]]
−
* [[żrać, jakby sie za płot ciepało]]
 
 
* [[żyć sto rokōw za ôpicami]]
 
* [[żyć sto rokōw za ôpicami]]
 
</div>
 
</div>

Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 18:08, 8 mar 2019

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *za

Wymŏwa

AS: [za]

Przimianek

za przimianek

  1. Używany do ôkryślyniŏ, iże jakiś ôbiekt znojduje sie ze drugij strōny inkszego ôbiektu z pōnktu widzyniŏ ôbserwatora.
    • 1964, Feliks Pluta, Dialekt głogówecki
    I tyn wojŏk poty bōł za tym ôltŏrzym, i zaś prziszła dwanŏstŏ godzina.
  2. Używany do ôkryslyniŏ, iże ôbiekt ruszŏ sie ze zadku inkszego ôbiektu.
    • 1967, Walenty Dobrzyński, Gwary powiatu niemodlińskiego
    Farŏrz bōł w zygrodzie i tã fajfkã kurzōł, takõ dugõ i wlecioł do kojścioła za tym parobkym i widzioł świyntego Jōnka ôbmazanego całego ôd miodu.
  3. Używany do ôkryślyniŏ czasu, co w nim coś sie dzioło.
    • 1995, Bogdan Dzierżawa, Utopek z Wielopola
    Piyrszego Mikołaja pamiyntom jak mi było ze sztyry lata, było to jeszcze za Niymca.
  4. Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu uczuć.
    • 2014, Marcin Melon, Kōmisorz Hanusik
    Ōn gupi za niōm bōł, fest ji przoł, ale ôna ônymu to niy...
  5. Używany do ôkryślyniŏ ôbiektu wymiany.
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    Jedyn krōl mioł bardzo piyknõ pryncesã, ôbiecoł za niōm pōł krōlestwa.
    • 1819, krōnika ôd Jury Gajdzice
    Potem z nowego (żniwa) było złacniało, owies za tolar, Reż za dwa ryński, pszenica na trzi ryński na ty Einlösungszeiny.
  6. Używany do ôkryslyniŏ prziczyny abo cylu jakijś czynności.
    • 1934, Feliks Steuer, Dialekt sulkowski
    Tam przychodzōm ksiōndz i rzykajōm za niygo.
  7. Używany do ôkryslyniŏ chycōnego ôbiektu.
    • 1957, Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie
    chycili pana brata za łeb
  8. Używany do ôkryslyniŏ czasu miyndzy jednym zdarzyniym a drugim.
    • 1911, Paweł Marek, Ô czowieku, co bōł diŏbłōm przedany
    Dziepro za siedym rokōw wojna sie skōńczyła, a gazda też zarŏz du dōm sie wracoł.
    Kasza bulgur zalyjcie 2 szolkami wrzōntku we jakim gorku, przikryjcie i za 15 minut baje fertich.
  9. Używany do ôkryslyniŏ tych samych kōnckōw czasu abo czynności, co przichodzōm po sobie.
    A tyn czas ciurliko miyndzy palcyskami; dziyń za dniym, tydziyń za tydniym a za tym tydniym inkszy jesce tydziyń i miesiónczek za miesiónczkiym
  10. Używany do ôkryslyniŏ, iże coś niy je we postrzodku jakigoś ôbszaru.
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    i tak ôn masŏrz szoł do ônych wieprzōw, dzie były za miastym pasiōne
  11. Używany do ôkryslyniŏ, wiela takich samych czynności przinosi skutek.
    • 1930, Edward Jelyń, pamiyntnik
    Możno tak za piōntym razym nŏs wypłaciyli
  12. Używany do ôkryślyniŏ, iże ftoś robi czegoś moc.
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    A młynarczyk nic jyny robił za dwōch, za trzech a nikiedy i za cztyrech.
  13. Używany do ôkryślyniŏ czasu, co ô nim je mŏwa.
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    ani piniyndzy nie brała za tyn rok choć ich tam dość było
  14. Używany do ôkryslyniŏ czyjigoś fachu.
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    jedyn sie uczōł za szewca drugi za krawca a trzeci za złodzieja
    • 2018, Szczepōn Twardoch Drach, przekł. Grzegorz Kulik
    Trzidziści dziewiyńć lŏt niyskorzij Lucek robi za lewicowego dziynnikŏrza w Hamburgu, mianuje sie Lucius Widuch i cuci nad ranym.
  15. Używany do ôkryslyniŏ cech łōnczōnych z ôbiektym, co ô nim je mŏwa.
    • 2008, Zbigniew Kadłubek, Listy z Rzymu
    Całe fale słow wzgardzonych, wyciepanych, słow sponiywjyranych, zmazanych, uznanych za prymitywne.

składnia:

  1. za + nŏrzyndnik
  2. za + nŏrzyndnik
  3. za + dopołniŏcz
  4. za + nŏrzyndnik
  5. za + biernik
  6. za + dopołniŏcz
  7. za + biernik
  8. za + biernik
  9. za + nŏrzyndnik
  10. za + nŏrzyndnik
  11. za + nŏrzyndnik
  12. za + biernik
  13. za + biernik
  14. za + biernik
  15. za + biernik

kolokacyje:

  1. za starego piyrwyj, za Gierka, za staryj Polski

synōnimy:

  1. w czasach
  1. po
  2. po
  3. poza, pod
  4. po

antōnimy:

  1. w

Frazeologijŏ

Inksze jynzyki

  • angelski: after, at, because, behind, for, in, of
  • czeski: za
  • francuski: derrière
  • hiszpański: detrás de, atrás
  • italijański: dietro
  • niymiecki: für, hinter, in, zu
  • polski: za
  • ruski: за, позади, через
  • słowacki: za
  • ukrajiński: за
Zdrzōdło "https://silling.org/slownik/index.php?title=za&oldid=727"