serce

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *sьrdьce, ze praindoeuropejskigo *ḱḗr.

Wymŏwa

AS: [serce]

Rzeczownik

serce rodzaj nijaki

1. (anatōmijŏ) ôrgan, co jego robota napyndzŏ przepływanie krwie we ôrganiźmie u ludzi i wielu zwiyrzōnt
   • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie

   Dzisio jak ujrzicie wewiōrkam, liszkam abo zajōnca to wōm serce dyrgoce, że dziwokiego zwierza widzicie.

2. miyjsce ze lewyj strōny piersi, kaj je serce
   • Szymel:Wetajnyj

   Skuli tłumika niy bōło żodnego larma, ino Wilym chycił sie za serce i kopyrtnōł sie na trit.

3. wnōntrzne przeżycia ôd czowieka
   • 1967, Walenty Dobrzyński, Gwary powiatu niemodlińskiego

   Tyn Ślōnzŏk padŏ: jŏ tajkich wozōw, na taki ladōng niy mōm, ale jŏ go projsiōł ze serca, iżby mi z biydy pōmōg.

4. natura ôd czowieka
   • 1920, Kocynder

   A jak teroz we wilijo miłe dziouszki puszczać bydziecie na woda listki z merty, to pamiętejcie, iże Fyrtok mo dobre serce, jak kożdy chłop, i życzy wom jeszcze dalej, nie jeno weseliska, ale żeby co rok był prorok.

ôdmiana:

ôdmiana: serce
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	serce	serca
dopołniŏcz	serca	serc
cylownik	sercu	sercōm
biernik	serce	serca
nŏrzyndnik	sercym	sercami pz.: sercōma
miyjscownik	sercu	sercach
wołŏcz	serce	serca

uproszczōny zŏpis
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	serce	serca
dopołniŏcz	serca	serc
cylownik	sercu	sercōm
biernik	serce	serca
nŏrzyndnik	sercym	sercami pz.: sercōma
miyjscownik	sercu	sercach
wołŏcz	serce	serca

synōnimy:

2. pierś

4. natura

Frazeologijŏ

• coś chyciyło kogoś za serce
• mieć dobre serce
• mieć kurze serce
• mieć miynke serce
• mieć serce w galŏtach
• mieć serce z kamiynia
• mieć twarde serce
• mieć złote serce
• serce sie kōmuś kraje
• serce sie kōmuś w gōwnach mŏczŏ
• serce kōmuś spadło do galŏt
• serce kōmuś uciykło do galŏt
• twardy, jakby mioł kamiyń, niy serce

Inksze jynzyki

• angelski: heart
• czeski: srdce
• francuski: cœur
• hiszpański: corazón
• niymiecki: Herz
• polski: serce
• ruski: сердце