przed

Ze SileSłownik
Wersyjo ze dnia 17:59, 8 mar 2019 autorstwa Grzegorz Kulik (dyskusyjŏ | wkłŏd)
(rōżn.) ← starszŏ wersyjŏ | Terŏźnŏ wersyjŏ (rōżn.) | Nastympnŏ wersyjŏ → (rōżn.)
Idź do: nawigacyjŏ, szukej

Inksze formy

przedy

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *perdъ, ze praindoeuropejskigo *per + *dʰh₁-o-.

Wymŏwa

AS: [pšet]

Przimianek

przed przimianek

  1. Używany do ôkryślyniŏ, iże coś je po tyj samyj strōnie ôbiektu, co ôbserwatōr.
    • 1819, krōnika ôd Jury Gajdzice
    W Cieszynie przed zomkem były trzi bardzo wielki słupy
  2. Używany do ôkryślyniŏ, iże coś przenosi sie na tã samã strōnã ôbiektu, co ôbserwatōr.
    • 1911, Paweł Marek, Ô czowieku, co bōł diŏbłōm przedany
    Wyszła i gaździnŏ przed siyń
  3. Używany do ôkryślyniŏ, iże jakeś zdarzynie je we czasie wcześnij niż to, co stoji po przimianie.
    Taki bigos je nojlepszy na drugi abo i trzeci dziyń, bez to nojlepi zrobić go aby dziyń przed fajerym.
  4. Używany do ôkryśyniŏ świadkōw jakijś czynności.
    • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie
    A do karczmy to sie Hanys długo nie pokozoł, bo go było gańba przed chłopami, że go utoplec tak wyrychtowoł.
  5. Używany do ôkryślyniŏ czasu, co przeszoł ô jakigoś zdarzyniŏ.
    • 1901, Lucjan Malinowski, Powieści ludu polskiego na Śląsku, cz. 2
    Wiysz ty, coś zrobiōł przed rokym i sześci niedzielōma?
  6. Używany do ôkryślyniŏ tego, z czym ftoś niy chce mieć kōntaktu.
    • 2011, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W objęciach śmierci
    Wojsko przemielone długim marszym kuliło sie w postawione wysoko kragle mundurów, żeby sie trocha osłonić przed wiatrym i wodom.
  7. Używany do ôkryslyniŏ, iże coś dzieje sie przi ôsobie abo grupie ludzi, co majōm jakõś władzã nad ôsobōm, co przed niymi stoji.
    Hned stanie przed sōndym, grozi mu nawet do 10 lŏt heresztu.
  8. Używany do ôkryślyniŏ, iże jedyn ôbiekt je bliżyj poczōntku ôd drugigo.
    • (potrzebny przikłŏd) Stōńcie sie przed nŏs do raje!

składnia:

  1. przed + nŏczynik
  2. przed + biernik
  3. przed + nŏczynik
  4. przed + nŏczynik
  5. przed + nŏczynik
  6. przed + nŏczynik
  7. przed + nŏczynik
  8. przed + nŏczynik

kolokacyje:

przed siã, przed siebie

synōnimy:

  1. pod
  2. pod
  3. zanim
  4. przi
  5. tymu
  6. ôd

antōnimy:

  1. za
  2. za
  3. po
  1. po

Frazeologijŏ

Inksze jynzyki

  • angelski: before, front, in, of
  • czeski: před
  • francuski: avant, devant, y avoir, il y a
  • hiszpański: antes de, delante de, hacer, hace
  • italijański: da, davanti a, prima di
  • niymiecki: vor
  • polski: przed
  • ruski: перед, спереди
  • słowacki: pred
  • ukrajiński: попереду, спереду