nad

Inksze formy

nady

Etymologijŏ

Ze prasłowiańskigo *nadъ, ze praindoeuropejskigo *h₂neh₃ + *dʰh₁-o-.

Wymŏwa

AS: [nat]

Przimianek

nad przimianek

1. Używany do ôkryślaniŏ, iże coś je powyżyj jakigoś miyjsca.
   • 2018, Antoine de Saint Exupéry, Mały Princ, przekł. Grzegorz Kulik

   Wejzdrzij sie na moja planeta. Ôna je prawie nad nami... Ale jak je daleko!

2. Używany do ôkryślaniŏ, iże coś ruszŏ sie w strōnã powyżyj jakigoś miyjsca.
   • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp

   Zanim sie czyrwone słonko dźwigło nad wieś, to my wyjyżdżali z wrót.

3. Używany do ôkryślaniŏ, iże coś je blisko wody.
   • 1935, Feliks Steuer, Ostatńi gwojźdźaurz

   Nad rzykōm ciōngnie se wieś.

4. Używany do ôkryślaniŏ, iże coś ruszŏ sie w strōnã blisko wody.
   • 2018, Wachtyrz

   Jak sie jedzie nad morze, to czego sie idzie spodziywać?

5. Używany do ôkryślaniŏ ôbiektu, co go tykŏ danŏ czynność.
   • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp

   Siedzi sama w izbetce i ubolywo nad potrzaskanym na grubie chłopym.

   • 1909, Paweł Marek, Ô zaklyntyj ksiynżnyj

   Jyny sie mi ty pochwŏl, nad czym sie to tak ôkropnie starŏsz.

6. Używany do ôkryślaniŏ, iże jakŏś pora je blisko wydarzyniŏ, co ô nim mŏwa.
   • 2002, Bogdan Dzierżawa, Z Biegiem Rudy

   Nad ranym sie Stanik budzi, bo poczuł, że go keryś liże po gymbie.

7. Używany do ôkryślaniŏ tego, co cecha, co ô nij mŏwa, tykŏ sie go nojbarzij.
   • 1957, Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie

   Nie ma tyż nic gorszego nad łosprowiaczy łoztargnionych, abo zapomliwych...

8. Używany do zmocniyniŏ rzeczownika, co stoji po jego ôbōch strōnach.
   • 2008, Alojzy Lysko, Duchy Wojny: W koszarach pod szczytami Alp

   Wczoraj po obiedzie, ledwo my pyski utarli – larmo nad larmami.

składnia:

1. nad + nŏrzyndnik
2. nad + biernik
3. nad + nŏrzyndnik
4. nad + biernik
5. nad + nŏrzyndnik
6. nad + nŏrzyndnik
7. nad + biernik
8. nad + nŏrzyndnik

synōnimy:

1. pōnad, powyżyj
2. pōnad, powyżyj
3. kole

antōnimy:

1. pod
2. pod

Frazeologijŏ

• brzynczeć nad uchym
• nad dziwy
• kostucha nad kimś wywijŏ kosōm
• łōmać sie gowã nad czymś
• mieć dach nad gowōm
• mieć dozōr nad czymś
• mieć kogoś nad sobōm
• mieć starość nad kimś
• mieć wiyrch nad kimś
• pocić sie nad czymś
• starać sie nad czymś
• trzōńść sie nad kożdym groszym
• wisieć nad grobym
• ziymia sie nad kimś zległa

Inksze jynzyki

• angelski: above, at, on, over
• czeski: nad
• francuski: au-dessus de
• hiszpański: arriba, sobre, encima de
• italijański: sopra
• niymiecki: an, gegen, hinüber, über
• polski: nad
• ruski: к, над, под, у
• słowacki: nad
• ukrajiński: над