pōn

Etymologijŏ

Ze zachodniosłowiańskigo *gъpanъ, co mŏ niyznōmõ etymologijõ. Porōwnej czeske pán, słowacke pán, dolnoserbske pan i polske pan.

Wymŏwa

AS: [pȯn]

Rzeczownik

pōn rodzaj mynski ôsobowy

1. ftoś, fto mŏ władzã nad kimś abo czymś
   • 1984, Augustyn Halotta, Śląskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat

   Baltazar Łowsiok i Wawrzyn Świnka nigdy nie łodstępowali ani na krok łod swego pana.

2. bogŏcz
   • 1976, Brunon Strzałka, Bojki i Godki Śląskie

   Ale smolorz, co tu mieszkoł, pokłōnił sie piyknie, bo widził, że to musi być jakiś wielki pōn i padoł, że nic ni mo ani kraiczka chleba, ani jednego kobzolka!

3. Pōn Bōg abo Pōn Jezus
   • 2014, Mirosław Syniawa, Dante i inksi

   Sōm Pōn Bōg.

   • 1908, Jan Kopeć, Ô piniōndzach zapadniyntych

   Pōn Jezus też ô nich pamiyntali i litowali sie nad jich dolōm i w niektōre dni też im pōmōgali.

4. grzecznŏ forma wypowiadaniŏ sie ô chopie
   • 2018, Wachtyrz

   Pōn Prymier tak piyknie pożegnoł na kōnferyncyji polskich szportowcōw, aże płaczki stanyły mi w ślypiach

ôdmiana:

ôdmiana: pōn
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	pōn	panowie
dopołniŏcz	pana	panōw
cylownik	panu panowi	panōm
biernik	pana	panōw
nŏrzyndnik	panym	panami pz.: panōma
miyjscownik	panie	panach
wołŏcz	panie	panowie

uproszczōny zŏpis
przipadek	liczba pojedynczŏ	liczba mnogŏ
mianownik	pōn	panowie
dopołniŏcz	pana	panōw
cylownik	panu panowi	panōm
biernik	pana	panōw
nŏrzyndnik	panym	panami pz.: panōma
miyjscownik	panie	panach
wołŏcz	panie	panowie

uwŏgi:

Przi ôsprawianiu grzecznŏ forma ślōnskŏ to wy (za dwoje) abo ôni (za troje). Bez to słowa pōn używŏ sie po ślōnsku inkaszyj aniżeli po polsku.

• Źle: Myśloł pōn ô naszym projekcie?
• Dobrze (za dwoje): Myśleliście ô naszym projekcie?
• Dobrze (za troje): Myśleli ôni ô naszym projekcie?

• Źle: Niych pōn burmistrz siednie.
• Dobrze (za dwoje): Siednijcie, panie burmistrzu.
• Dobrze (za troje): Niych pōn burmistrz siednōm.

kolokacyje:

mody pōn

synōnimy:

panŏczek

antōnimy:

1. pani, niywolnik, bedynter
2. pani

4. pani

Frazeologijŏ

• iś tam, kaj pōn cysŏrz piechty chodzi

Inksze jynzyki

• angelski: gentleman, lord, master, mister, sir
• czeski:
• francuski: vous
• hiszpański: amo, señor, usted
• italijański: signore
• niymiecki: Herr, Herrchen, Sie
• polski: pan
• ruski: вы, господин
• słowacki: pán
• ukrajiński: пан