jak: Porōwnanie wersyji

Ze SileSłownik
Idź do: nawigacyjŏ, szukej
(→‎Spōjnik)
(→‎Zamianek)
 
(Niy je pokŏzane 7 postrzednich wersyji ôd tego samego używŏcza)
Linijŏ 10: Linijŏ 10:
 
===Wymŏwa===
 
===Wymŏwa===
  
−
AS: /i ̯ak/
+
{{as|i ̯ak}}
  
−
===Zamiano===
+
===Zamianek===
−
'''jak''' {{zamiano}}
+
'''jak''' {{zamianek}}
  
−
# Używane do pytaniŏ ô sztand abo spusōb.
+
# Używany do pytaniŏ ô sztand abo spusōb.
 
#* {{Wachtyrz|2018}}
 
#* {{Wachtyrz|2018}}
 
#: '''''Jak''' widzicie niydŏwny welōnek w Katalōniji, tyn po zdymisjōnowaniu waszego regiyrōnku?''
 
#: '''''Jak''' widzicie niydŏwny welōnek w Katalōniji, tyn po zdymisjōnowaniu waszego regiyrōnku?''
−
# Używane do ôtwiyraniŏ zdań, co kōmunikujōm, iże jakŏś cecha abo zdarzynie sōm moc intynsywne.
+
# Używany do ôtwiyraniŏ zdań, co kōmunikujōm, iże jakŏś cecha abo zdarzynie sōm moc intynsywne.
 
#* {{Ojgyn}}
 
#* {{Ojgyn}}
−
#: ''''Jak''' sam capi, niy ma blank czym łoddychać...''
+
#: '''''Jak''' sam capi, niy ma blank czym łoddychać...''
−
# Używane do ôtwarciŏ zdaniŏ zależnego, co mŏ naturã pytaniŏ.
+
# Używany do ôtwarciŏ zdaniŏ zależnego, co mŏ naturã pytaniŏ.
 
#* {{Bak}}
 
#* {{Bak}}
 
#: ''Już mioł pełny garniec i niy wiedzioł, '''jak''' zastawić.''
 
#: ''Już mioł pełny garniec i niy wiedzioł, '''jak''' zastawić.''
−
# Używane do postawiyniŏ warōnku.
+
# Używany do postawiyniŏ warōnku.
 
#* {{Klaczka}}
 
#* {{Klaczka}}
 
#: '''''Jak''' niy bydzie mōgła, bydã żōł ś niōm sōm.''
 
#: '''''Jak''' niy bydzie mōgła, bydã żōł ś niōm sōm.''
Linijŏ 43: Linijŏ 43:
 
'''jak''' {{spōjnik}}
 
'''jak''' {{spōjnik}}
  
−
# Używany do porōwnowaniŏ.
+
# używany do porōwnowaniŏ
 
#* {{ÔCzowieku}}
 
#* {{ÔCzowieku}}
 
#: ''Kōnie sie uszamotały i '''jak''' norki spociły, ale wozu ani na przodek nie giyny.''
 
#: ''Kōnie sie uszamotały i '''jak''' norki spociły, ale wozu ani na przodek nie giyny.''
−
# Używany do wrażaniŏ do zdaniŏ wyrażyń, co eklerujōm jego treść.
+
# używany do wrażaniŏ do zdaniŏ wyrażyń, co eklerujōm jego treść
 
#* {{Ligoń}}
 
#* {{Ligoń}}
 
#: ''Chyciłbyś się harmoniki, nowo mosz, '''jak''' widza, no i zagrołbyś coś szykownego...''
 
#: ''Chyciłbyś się harmoniki, nowo mosz, '''jak''' widza, no i zagrołbyś coś szykownego...''
−
# Używany do stawianiŏ kole siebie rōwnych sobie partōw zdaniŏ.
+
# używany do stawianiŏ kole siebie rōwnych sobie partōw zdaniŏ
 
#* {{Strzałka2}}
 
#* {{Strzałka2}}
 
#: ''Te młodzioki, tak dziołchy '''jak''' i synki, wolą oglądać teater w telewizji niż sami zagrać.''
 
#: ''Te młodzioki, tak dziołchy '''jak''' i synki, wolą oglądać teater w telewizji niż sami zagrać.''
−
# Używany do ôznaczyniŏ czasu czynności ôpisanyj we zdaniu głōwnym.
+
# używany do ôznaczyniŏ czasu czynności ôpisanyj we zdaniu głōwnym
 
#* {{Princ}}
 
#* {{Princ}}
 
#: '''''Jak''' mi było sześ lŏt, toch rŏz widzioł szumny ôbrŏzek we ksiōnżce ô niyzbadanym lesie, co miała tytuł Historyje Żywobyciŏ.''
 
#: '''''Jak''' mi było sześ lŏt, toch rŏz widzioł szumny ôbrŏzek we ksiōnżce ô niyzbadanym lesie, co miała tytuł Historyje Żywobyciŏ.''
 
#* {{Głogōw}}
 
#* {{Głogōw}}
 
#: ''My sie ta nie bŏli, '''jak''' my mieli ze dwadzieścia lŏt abo ze sztyry dwadzieścia.''
 
#: ''My sie ta nie bŏli, '''jak''' my mieli ze dwadzieścia lŏt abo ze sztyry dwadzieścia.''
−
# Używany przi porōwnaniach.
+
# używany przi porōwnaniach
 
#* {{Gość|1926}}
 
#* {{Gość|1926}}
 
#: ''– Trocha meńszy '''jak''' ks. Prymas, ale trocha większy '''jak''' jo.''
 
#: ''– Trocha meńszy '''jak''' ks. Prymas, ale trocha większy '''jak''' jo.''
 +
# używany do ôtwiyraniŏ zdań podrzyndnych, co ôkryślajōm warōnek zajściŏ zdarzyniŏ ze głōwnego zdaniŏ
 +
#* {{Kocynder|1922}}
 +
#: ''Myśla se, iże trza iść do dochtora, bo '''jak''' mi dochtor zapisze jakie kreple, to sie prędzej jako dzioucha ulituje.''
  
 
'''uwŏgi:'''
 
'''uwŏgi:'''
Linijŏ 68: Linijŏ 71:
  
 
# [[choćby]], [[choby]]
 
# [[choćby]], [[choby]]
−
{{lista|4|[[kej]], [[kedy]]|[[niż]], [[aniżeli]]||||}}
+
{{lista|4|[[kej]], [[kedy]]|[[niż]], [[aniżeli]]}}
 +
{{lista|7|{{syn|jeźli}}, {{syn|ejźli}}, {{syn|jeli}}, {{syn|eli}}, {{syn|jeźli}}, {{syn|dy}}, {{syn|gdy}}, {{syn|eźli}}}}
  
 
'''frazeologijŏ:'''
 
'''frazeologijŏ:'''
Linijŏ 75: Linijŏ 79:
  
 
===Rzeczownik===
 
===Rzeczownik===
−
'''jak''' {{rzeczownik}}
+
'''jak''' {{mzw}}
  
−
# {{etyketa|zoologiczne|||}} cycacz ze familije wołowatych.
+
# {{etyketa|zoologijŏ}} cycacz ze familije wołowatych.
 +
 
 +
'''ôdmiana:'''
 +
{{trzecz
 +
|1stōł=jak
 +
|2stoła=jaka
 +
|3stołowi=jakowi
 +
|4stōł=jaka
 +
|5stołym=jakym
 +
|6stole=jaku
 +
|7stole=jaku
 +
|8stoły=jaki
 +
|9stołōw=jakōw
 +
|10stołōm=jakōm
 +
|11stoły=jaki
 +
|12stołami=jakami
 +
|13stołach=jakach
 +
|14stoły=jaki
 +
}}
  
 
===Inksze jynzyki===
 
===Inksze jynzyki===

Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 15:15, 29 lip 2020

Inksze formy

jako

Etymologijŏ

Zamiano i spōjnik ze prasłowiańskigo *jako.
Rzeczownik ze tybetańskigo གཡག (g.yag), ze prasinotybetańskigo *g-jak ~ g-jaŋ.

Wymŏwa

AS: [i ̯ak]

Zamianek

jak zamianek

  1. Używany do pytaniŏ ô sztand abo spusōb.
    Jak widzicie niydŏwny welōnek w Katalōniji, tyn po zdymisjōnowaniu waszego regiyrōnku?
  2. Używany do ôtwiyraniŏ zdań, co kōmunikujōm, iże jakŏś cecha abo zdarzynie sōm moc intynsywne.
    Jak sam capi, niy ma blank czym łoddychać...
  3. Używany do ôtwarciŏ zdaniŏ zależnego, co mŏ naturã pytaniŏ.
    • 1939, Stanisław Bąk, Teksty gwarowe z polskiego Śląska
    Już mioł pełny garniec i niy wiedzioł, jak zastawić.
  4. Używany do postawiyniŏ warōnku.
    • 2016, Robert Burns, Remember Tam O'Shanter's Mare, przekł. Mirosław Syniawa
    Jak niy bydzie mōgła, bydã żōł ś niōm sōm.

uwŏgi:

Na połedniu porzōnd mŏ formã jako.

synōnimy:

  1. jeźli, eli, jeli, ejźli

frazeologijŏ:

jak sie chowiesz, jak sie mŏsz

Spōjnik

jak spōjnik

  1. używany do porōwnowaniŏ
    • 1911, Paweł Marek, Ô czowieku, co bōł diŏbłōm przedany
    Kōnie sie uszamotały i jak norki spociły, ale wozu ani na przodek nie giyny.
  2. używany do wrażaniŏ do zdaniŏ wyrażyń, co eklerujōm jego treść
    • 1957, Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie
    Chyciłbyś się harmoniki, nowo mosz, jak widza, no i zagrołbyś coś szykownego...
  3. używany do stawianiŏ kole siebie rōwnych sobie partōw zdaniŏ
    • 1978, Brunon Strzałka, Godek i Bojek Śląskich ciąg dalszy
    Te młodzioki, tak dziołchy jak i synki, wolą oglądać teater w telewizji niż sami zagrać.
  4. używany do ôznaczyniŏ czasu czynności ôpisanyj we zdaniu głōwnym
    • 2018, Antoine de Saint Exupéry, Mały Princ, przekł. Grzegorz Kulik
    Jak mi było sześ lŏt, toch rŏz widzioł szumny ôbrŏzek we ksiōnżce ô niyzbadanym lesie, co miała tytuł Historyje Żywobyciŏ.
    • 1964, Feliks Pluta, Dialekt głogówecki
    My sie ta nie bŏli, jak my mieli ze dwadzieścia lŏt abo ze sztyry dwadzieścia.
  5. używany przi porōwnaniach
    • 1926, Gawędy Stacha Kropiciela, Gość Niedzielny
    – Trocha meńszy jak ks. Prymas, ale trocha większy jak jo.
  6. używany do ôtwiyraniŏ zdań podrzyndnych, co ôkryślajōm warōnek zajściŏ zdarzyniŏ ze głōwnego zdaniŏ
    • 1922, Kocynder
    Myśla se, iże trza iść do dochtora, bo jak mi dochtor zapisze jakie kreple, to sie prędzej jako dzioucha ulituje.

uwŏgi:

Na połedniu porzōnd mŏ formã jako.

synōnimy:

  1. choćby, choby
  1. kej, kedy
  2. niż, aniżeli
  1. jeźli, ejźli, jeli, eli, jeźli, dy, gdy, eźli

frazeologijŏ:

wyżrany jak byk, wyżrany jak karmik w chlywiku, wyżrany jak westa ôd moli, z kimś trzeba jak z malowanym jajcym, zmoknōńć jak norek, jak Wilijŏ w mŏju trefi, mieć kogoś rŏd jak zdechłego kōnia, mieć nogi jak blajsztyfty

Rzeczownik

jak rodzaj mynski zwierzyncy

  1. (zoologijŏ) cycacz ze familije wołowatych.

ôdmiana:

ôdmiana: jak
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik jak jaki
dopołniŏcz jaka jakōw
cylownik jakowi jakōm
biernik jaka jaki
nŏrzyndnik jakym jakami
pz.: jakōma
miyjscownik jaku jakach
wołŏcz jaku jaki
uproszczōny zŏpis
przipadek liczba pojedynczŏ liczba mnogŏ
mianownik jak jaki
dopołniŏcz jaka jakōw
cylownik jakowi jakōm
biernik jaka jaki
nŏrzyndnik jakym jakami
pz.: jakōma
miyjscownik jaku jakach
wołŏcz jaku jaki

Inksze jynzyki

  • angelski: (zamiano) 1. how, 2. how, 3. how, 4. if, (spōjnik) 1. like, as, 2. as, 3. as well as, 4. when, while, 5. than, (rzeczownik) 1. yak
  • czeski: (zamiano) jak, kterak, jakpak, (spōjnik) jako, jak, když, než, (rzeczownik) jak
  • francuski: (zamiano) comment, si, (spōjnik) comme, ainsi que, lorsque, quand, que (rzeczownik) yack
  • hiszpański: (zamiano) cómo, cuan, que, salvo (spōjnik) como, cuando, que, (rzeczownik) yac, yak
  • italijański: (zamiano) come, quanto, come, (spōjnik) come, quando, di, che, (rzeczownik) yak
  • niymiecki: (zamiano) wie, als, (spōjnik) wie, so wie, wenn, als, (rzeczownik) Jak, Yak
  • polski: (zamiano) jak, jeżeli, jeśli (spōjnik) jak, niczym, skoro, gdy, kiedy, niż (rzeczownik) jak
  • ruski: (zamiano) как, будто, (spōjnik) как, когда́, чем, не́жели, (rzeczownik) як
  • słowacki: (zamiano) jak, ako (spōjnik) ako, keď, než, (rzeczownik) jak
  • ukrajiński: (zamiano) як (spōjnik) як, ніж, (rzeczownik) як
Zdrzōdło "https://silling.org/slownik/index.php?title=jak&oldid=2525"