Gyszichta ô Popieluszce to jedna ze nojbarzij znōmych ludowych bŏjek we zachodnij kulturze. Nojstarszy znōmy ôpis wariantu tyj ôpowieści pochodzi ze Strabōnowyj Geografije, co była napisanŏ miyndzy 7 rokym p.n.e. a 24 rokym n.e. i prawi ô greckij niywolnicy Rodopis:
Ôpowiadajōm szumnõ historyjõ, iże kedy sie kōmpała, to ôrzoł wyrwoł sużōncyj jedyn ze jeji zandalōw i zaniōs go do Mymfis; a kej krōl wymiyrzoł sprawiedliwość na dworze, to ôrzoł, kedy sie znŏd nad jego gowōm, ciep mu zandal na klin; Krōl, poruszōny takōm piyknōm formōm ôd zandala, jak tyż dziwnościōm zdarzyniŏ, wysłoł ludzi we wszyskich kerōnkach w poszukowaniu kobiyty, co nosiyła tyn zandal; a kej jã znaleziōno we mieście Naucratis, to jã prziwiyziōno do Mymfis i ôstała żōnōm krōla.
Idzie ale pedzieć, że ô Popieluszce ôpowiadŏ cołki świat. We Chinach Duan Chengshi kole 860 roku spisoł gyszichtã ô Ye Xian i jeji złotym strzewiku, Wietnamiŏcy ôpowiadajōm ô Tam i Cam, a inksze warianty idzie znojś we arabskich Tysiōncu i jednyj nocy.
Piyrszŏ literackŏ wersyjŏ spisoł we Europie po neapolitańsku Giambattista Basile we swojim Pyntamerōnie wydanym we 1634 roku. Charles Perrault napisoł swojã wersyjõ we 1697, a Braciŏ Grimm ôpublikowali jeszcze inkszõ we 1812. Z tych trzech do przekładu wybroł żech wersyjõ ôd Perrault, bo ôna je nojlepij znōmŏ. To Perrault dodoł do gyszichty m.in. baniã, pŏtkã-wrōżkã i szklōnne pantŏfelki. Perrault pisoł do francuskigo salōnu kōńca siedymnŏstego stoleciŏ, co ôznaczŏ, iże pisoł do majoryntnych. Dzisiej, bez to, że dŏwne ludowe bŏjki widzi sie za przeznaczōne do dzieci, ta wersyjŏ zdŏwŏ sie nojbarzij zgodnŏ ze wrażliwościōm XXI wieku. Na zicher niy je ś niōm zgodnŏ wersyjŏ ôd Bratōw Grimm, ze jeji ôbcinaniym palcōw i pōmstōm na siostrach.
Szło by spytać, czymu za miano żech wybroł „Popieluszka”, jeźli po ślōnsku je słowo „hasie”. Czymu tōż niy coś, co by pochodziyło ôd tego? We swojim słowniku Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg Reinhold Olesch notuje take miano ôd bohaterki tyj bŏjki, bez to niy mioł żech zamiaru wymyślać nic nowego. Jak by niy patrzeć tworzynie ślōnskij literatury wynikŏ z tego, że chcymy trzimać sie mŏwy ôd naszych praôjcōw, a niy wymyślać jã na nowo.
Mōm nadziejã, że ślōnski przekłŏd bydzie sie Czytŏczowi podobać tak samo jak wersyje we inkszych jynzykach.
Grzegorz Kulik